Bino va inshootlar qurilishi

 
Teodolit bilan vertikal burchak o‘lchash. 
Vertikal burchak aniqlanayotgan nuqtaga yo‘naltirilgan trubaning ko‘rish o‘qiVV' bilan 
gorizontal tekislik orasidagi burchak
v
bo‘ladi
(6.7.1- shakl). Bu burchak nisbiy balandlik va chizik, 
gorizontal quyilishini aniqlashga kerak bo‘ladi, teodolit verti-kal doirasida o‘lchanadi. Vertikal 
doira ko‘rish trubasi bilan birgalikda aylanadi-gan limb va qo‘zg‘almas alidadadan iborat. Vertikal 
burchakni ulchashda burchak tomonlaridan biri ko‘rish o‘qi yo‘nalishi 
VV' bo‘lsa, ikkinchi tomoni 
sanoq olish moslamasi noli OO
1
bo‘ladi (6.7.1- shakl). 
NO‘qiymati 0°03' bo‘lgani uchun (ν= CH - NO‘) va (ν=NO‘ - O‘) formulalardan foydalanib 
bo‘lmaydi. SHuning uchun nol o‘rni qiymati nolga quyidagicha keltiriladi. 
Oxirgi sanoqni olishda 
truba nuqtaga qaratilgan holicha qoldirilib, truba qaratish vinti 14
(6.2.1 - shakl) 
yordamida 
hisoblangan O qiymatiga teng sanok, limbda qo‘yiladi.
Natijada iplar 
to‘ri kuzatilayotgan nuqtadan 
siljiydi. Iplar to‘rini vertikal tuzatkich vintlarini burash orqali uning markazi nuqta tasviri bilan 
tutashtiriladi.
Tekshirish uchun NO‘qiymati boshqa nuqtani kuzatish orqali qaytadan topilib, uning 
nolga yoki unga yakin songa keltщilganligiga ishonch hosil qilinadi. 
 
6.5. Chiziq o‘lchash uchun asboblar. 
O‘lchanadigan chiziq joyda chiziq olish yo‘li bilan belgilangach , turli chiziq o‘lchash 
qurollari bilan uning gorizontal qo‘yilishi o‘lchanadi. CHiziq uzunligi bevosita o‘lchashda osma 
asbobolar yoki erda o‘lchash qurollari ishla-tiladi.CHiziq o‘lchashda katta aniqlik talab qilinmasa, 
lenta yoki ruletka ish-latiladi. 
Lentalar
20, 24, 50 metrli bo‘ladi.Ular L3 – 20, L3 – 24, L3 – 50 deb nomlanadi. Lentalar 
ichida L3 – 20 hamadan ko‘p ishlatiladi.Lenta eni 15 – 20 mm, qalinligi 0,4 – 0,6 mm li po‘lat 
tunukadan yasaladi, bu lentani olib yurishda uni diametri 20 – 25 sm bo‘lgan temir halqaga o‘rab 
vint bilan mahkamlanadi. O‘lchashda har qaysi lentaning 6 yoki 11 ta sixchasi bo‘ladi.
Lenta uchlari shtrixli va shkalali bo‘ladi.SHtrixli lenta ko‘proq ishlatiladi. CHiziqni aniq 
o‘lchashda shkalali lenta L3SH ishlatiladi. 
SHakl 6.5.1. 
Yer o‘lchash lentasi: a –o‘lchashda, b – stanokda, v – sixchalar.1 – shtrix, 2 – 
halqa, 3 – piston , 4 – plastinka, 5 – teshik, 6 – o‘lchash bajariladigan chiziq, 7 – dasta. 
Ruletka – 
chiziq o‘lchashda yordamchi qurol sifatida ishlatiladi.U metall va tasma ( materiya 
) dan tayyorlanib,uzunligi 5, 10, 20 metr bo‘ladi. Ruletka maxsus g‘ilofga o‘ralgan holda olib 
yuriladi.