Bino va inshootlar qurilishi

 
 
buladi.∆h= S
2
/ 2R formulaga binoan yer egriligi uchun tuzatma 
∆h= k = S
1
2
/ 2R
Ammo
OR
va
O Q
qarashnurlarinivelirvareykaorasidagiuzyo‘lida
\
h arxilzichlikdagiatmosferaqa
tlamlaribilanuchrashadivaularorqalio‘tishdasinib, 
refraksiyalideyiladiganegrichiziqniifodalaydi 
(SHakl 7.2.1). SHu sababli 
RA
va 
QB
sanokdar urniga x^ikdtda reykadan 
t A
va 
p V
sanoqlarni 
olamiz. 
Rt
va 
Q n
kesmalar 
A v a V
nuqtgalar turgan reykalar buyicha sanoq-larga refraksiya uchun 
tuzatma bo‘ladi, kuzatilayotgan narsalar refraksiya ta’sirida uz holatidan ko‘tarilibroq ko‘rinadi, 
bunga botib bo‘lgan Kuyoshning qizarib ko‘rinib turishi misol bo‘ladi. 
Kuzatishlardanrefraksiyauchuntuzatmao‘rtachaeregriligiuchunktuzatma-ning∆h= 
S
2
/ 
2R 
formulataxminan 16%initashkiletishiisbotlangan, ya’ni 
r= 0,16 (S
1
2
/ 2R) (7.2.4.) 
Refraksiyauchuntuzatmaeregriligiuchuntuzatmanikamaytiradi, shusababli daEregriligivaref-
raksiyauchuntuzatmaniifodalaydigan
t M
va
nN
kesmalar 
f = k-r 
bo‘ladi, bu formula ga k var o‘rniga ularning (7.2.3.) va(7.2.4.)formulalar-dagi qiymatlari 
kuyilsa, 
f = 0,42 (S
1
2
/ R) (7.2.5.) 
Nivelirnivelirlanuvchinuqtalarninganiqo‘rtasigao‘rnatilsa, 
f
1
—
f
2
farqininolgatengdebqabulqilishmumkin. SHu sababli geometrik nivelir-lash asosan o‘rtadan 
usulida olib boriladi. Oldinga nivelirlash esa ayrim hollarda daryo, jarlik va boshqa to‘siqlardan 
balandlik uzatishda qo‘llaniladi. 
Agar 
(8.2.5.) 
formulagaErradiusisonliqiymativa
S 
masofaningqiymatiyuzlabmetrlarda 
qo‘yilsa, f ningmillimetrlardaifodalanganqiymatinihisoblashuchunqulayformulagaegabulamiz: 

---

56 
f
mm
= 0,66 S
2
(yuzlab metrlarda). 
(7.2.6.) 
Agar
S
= 100 mbo‘lsa, f = 0,66 mm, agar
S =
400 mbo‘lsa, f= 10,6 mm. 
Urtadan nivelirlashda Yer egriligi ta’siri tula kompensatsiyalanadi, refraksiya ta’siri sezilarli 
darajada kamayadi.