Bino va inshootlar qurilishi

1.6.3.Astronomik koordinatalar
.
Yer yuzidagi nuqtalarning astronomik koordinatalarini aniqlashda asosiy yuza qilib geoid, 
koordinata chiziqlari qilib esa astronomik meridian va parallellar qabul qilinadi. Berilgan nuqtaning 
astronomik meridiani deganda, yerning aylanish o‘qiga parallel qilib o‘tkazilgan tekislikning 
mazkur nuqtadan tushirilgan shovun chizig‘i yo‘nalishida yer yuzasi bilan kesishishdan hosil 
bo‘lgan chiziq tushuniladi. 

---

11 
 
SHakl 1.6.1. 
Yer yuzidagi biror nuqtaning astronomik meridiani bilan boshlangich deb qabul qilingan 
Grinvich meridiani tekisliklari orasida hosil bo‘lgan burchak shu nuqtaning 
astronomik uzunligi
deyilib 

bilan belgilanadi. Yer yuzidagi biror nuqtadan tushirilgan shovun chizig‘i bilan ekvator 
tekisligi orasida hosil bo‘lgan burchak shu nuqtaning astronomik kengligi bo‘lib 

bilan 
belgilanadi. 
Geodezik va astronomik koordinatalar sistemalari bitta umumiy nom bilan 
geografik 
koordinata
deb yuritiladi. Bunda nuqta koordinatasi astronomik usulda aniqlangan deb faraz 
qilinadi. Geografik koordinatani afzalligi yer yuzidagi barcha nuqtalarning o‘rni yagona sistemada 
aniqlanishidadir.
2. Gauss-Kryugyerning to‘g‘ri burchakli koordinata sistemasi katta terri-toriya uchun to‘g‘ri 
burchakli koordinatalarning zonal sistemasidan foydalaniladi. Bunda yer shari Grinvich 
meridianidan boshlab 6
o 
li 60 meridional zonalarga bo‘linadi. Har bir zona o‘rtasida o‘tgan meridian 
shu zonaning o‘q meridiani bo‘ladi. 
SHakl 1.6.2. 

---

12 
Zonalar nomeri Grinvich meridianidan boshlab g‘arbdan sharqqa tomon hisoblanadi. MDH 
territoriyasiga bu zonalarning 29 tasi (4 dan 32) to‘g‘ri keladi. Yer sharini tekislikda yaxlit tasvirlab 
bo‘lmaganligidan har bir meridional zona alohida-alohida silindr ichiga joylashtirilib, har zonaning 
o‘q meridiani silindrning ichki yuzasiga tegib turadi, deb faraz qilamiz. So‘ngra har bir zonadagi 
meridian va parallellar silindrning ichki yuzasiga proeksiyalanadi, biroq bunda burchaklar 
o‘zgarmasligi, ya’ni burchaklarning qiymati ularning silindr ichki yuzasiga proeksiyalanish 
qiymatiga teng bo‘lishi shart.
X - absissa o‘qi : Y - ordinata o‘qi: A
1 
- nuqtaning koordinatalariX
A
va Y
A 
Meridian va parallellar proeksiyalangan silindrni biron yasovchi bo‘yicha qirqib, so‘ngra 
yoysak, har bir zonaning o‘q meridiani va ekvator bo‘lagi to‘g‘ri chiziq tarzida, boshqa barcha 
meridian va parallellar esa egri chiziq tarzida tasvirlanadi. 
SHakl 1.6.3. 
SHu hosil bo‘lgan proeksiya Gauss proeksiyasi deb yuritiladi.