Bino va inshootlar qurilishi

, bu yerda 
a 
- katta yoki ekvatorial yarim o‘q (radius). 
b 
- kichik yoki qutbiy radius 
l 
- 
qutblar ortiqligi. 
Yer ellipsoidi kichik va katta radiuslari bir-biridan farqi juda kichikdir. SHuning uchun katta 
aniqlik talab qilinmaydigan geodezik va kartografik ishlarda yer shar shaklida deb qabul qilingan.

---

9 
SHakl 1.4.2. 
Yer sharini kattaligini aniqlash bilan juda qadimdan shug‘ullanganlar. Eramizdan avval 
yashagan Pifagor asarlarida yer shar shaklida bo‘lsa kerak degan fikrni uchratish mumkin. Aristotel 
asarlarida esa yerni shar shaklida ekanligi haqida dalillar keltirilgan. Yerni kattaligini aniqlash 
metodini eramizdan oldingi Erotosfyer asarlarida uchratish mumkin. Yer shari kattaligini aniqlashni 
geodezik metodi 
gradus o‘lchash metodidir.
 
S
2
360
R



, S - meridianni 1

yoyi uzunligi 



D
S
, R - meridian aylanmasining radiusi. 
Gradus o‘lchash metodi ikki qismdan: 
1. Meridianda joylashgan 2 nuqtani oralig‘idagi masofani geodezik usulda o‘lchash. 
2. SHu nuqtalarni geografik kengligini o‘lchash natijasida 2 nuqta orasidagi joyni grafik 
nuqtasini o‘lchashdan iborat. 
Yer ellipsoidini elementlari gradus o‘lchash natijalariga asoslanib hisoblab chiqariladi. 
Fransuz olimi Delambyer (1800 y) hisoblab chiqargan yer ellipsoidi hozir faqat tarixiy ahamiyatga 
ega.
MDHda 1946 yilgacha geodezik ishlarda nemis astronomi F. V. Bessel (1841 y) hisoblab 
chiqargan yer ellipsoidi elementlaridan foydalanilar edi. Keyingi yillarda Rossiya olimi Bessel 
ellipsoidi MDH territoriyasida geoid shakldan ancha farq qilishini aniqlashdi. 
Amerikalik olim Xeyford yer ellipsoidini elementlarini hisoblashda AQSHda o‘tkazilgan 
gradus o‘lchash natijasiga asoslandi. 1924 yilda Xalqaro geodeziya va geofizika jamiyati bu 
ellipsoidni xalqaro ellipsoid deb qabul qilishni taklif etdi. 
1940 yilda Krasovskiy yer ellipsoidini elementlarini hisoblab chiqdi. Bu ellipsoidga