Билиш методологияси: асосий тушунчалар

Фалсафада ҳақиқат муаммоси

1. Нильс Бор нафақат буюк физик олим, балки ажойиб файласуф ҳам бўлган, у дўстлари билан суҳбатда “ҳақиқатнинг буюклиги унга қарама қарши ҳақиқатнинг ҳам буюклигидир”деб таъкидлаган. Бу чуқур пурмаъно фикрнинг моҳиятини аниқланг . У нимани англатади?

2. Абсолют ғоя ва Худо ўртасида ўхшашлик ва фарқ бор. Улар нимада намоён бўлади?
3. Сув париси, кентаврлар, аждарҳоларнинг образлари ва шу кабилар воқеликда мавжуд нарса ва ҳодисаларнинг элементларини эслатади. Ҳар қандай технологик кашфиёт, табиатни ўрганиш оқибатида эришилган тадқиқот натижаларига таянади. Фантаст рассомлар ўзга сайёралардаги ҳаётни тасвирлар экан, ердаги нарсаларни акс эттиришга ҳаракат қиладилар. Ҳаттоки Худони ҳам одамлар ўз образига ўхшатишга ҳаракат қиладилар. Бизни қуршаб турган оламда мавжуд нарсаларни эслатмайдиган, уларга ўхшамайдиган ниманидир ихтиро қилишга ҳаракат қилинг.
4. Умумэътироф қилинган нарсани ҳақиқат деб қабул қилиш мумкинми?
5. Билим ҳақиқийлигини овоз бериш йўли билан аниқлаш мумкинми? Кўпчилик ишонадиган бирор назария, фалсафий таълимот, диний қараш ҳақиқатнинг мезони бўла оладими?
6. Сиз ҳақиқатнинг мезони билим олиб келадиган фойда деб эътироф қилувчи прагматистларнинг фикрини қўллаб қувватлайсизми?
7. Ҳақиқатнинг объективлигини инкор қилиш агностицизмга олиб келадими? Асосланг.
8. Ҳар қандай илмий муаммонинг ечимини топиш олимлар жамоасининг ушбу ечимни якдиллик билан қабул қилиши билан боғлиқ. Агар олимлар у ёки бу далилнинг билим ҳақиқийлигини асослаш учун етарли деб ҳисоблашса, унда у илмий далил бўла олади. Сиз билим ҳақиқийлигига асос бўлувчи ушбу назарияга қўшиласизми?, фикрингизни асосланг.