Bilish jarayonlari psixodiagnostikasi Reja

10-jadval
8–12 yoshli bolalar uchun bavosita esda olib qolish metodikasida ishlatiladigan qo‘zg‘ovchi material

Sinaluvchi esda olib qolishi uchun o‘qib beriladigan so‘zlar	Har xil bavositalikni ifodalaydigan rasmlar
yomg‘ir janjal uchrashuv javob yong’in mehnat g‘am o‘yin majlis kuch ertalab qo‘shni teatr telefon bayram	Dasturxon, ot, stul, bolta, telefon, daftar, lampochka, pat, qalam, gul, belkurak, shapka, xaskash, daraxt, samolyot

11-jadval
Bavosita eslab qolish metodikasining o‘zgartirilgan varianti uchun qo‘zg‘atuvchi material

Sinaluvchi esda olib qolishi uchun o‘qib beriladigan so‘zlar	Har xil bavositalik imkonini beradigan rasmlar
yong‘in yomg‘ir mehnat xato g‘am	oshxona, asbob, maktab doskasi, taroq, quyosh, globus, ko‘za, xo‘roz, devor, bolalar ishtoni, ot, ko‘cha chirog‘i, botinka, soatlar, qalam, zavod trubalari, non do‘koni

«Hozir sizlarga so‘zlarni o‘qib beraman, siz esa ularni yaxshiroq eslab qolish uchun ularga mos rasmlarni tanlaysiz. Bu rasmlar keyinchalik so‘zlarni qayta esga tushirishga yordam berishi zarur». Birinchi «yong‘in» so‘zi beriladi. Agar bola 15 soniya davomida ishga kirishmasa, u ko‘rsatmani yaxshi tushunganligini aniqlash kerak. Ko‘rsatma yana takrorlanadi. Agar 20-30 soniyadan keyin bola topshiriqni bajarishga kirishmasa, tadqiqotchi tushuntira boshlaydi: «Siz «yong‘in» so‘zini esga tushirishga yordam beradigan rasmli kartochkani tanlashingiz zarur. Qanday rasm yong‘inni, tutun chiqayotganini eslatishini qarab chiqamiz. Mana masalan, bu erda zavod trubalari, tutun Yuqoriga chiqayotgani tasvirlangan. Bu rasm sizga «yong‘in» so‘zini eslab qolishga yordam beradimi?». Bola tasdiqlab boshini silkiydi va qanday eslab qolish kerakligini tushunganligini aytadi. Keyin tadqiqotchi keyingi so‘zni aytadi, sinaluvchi bo‘lsa zarur kartochkani tanlaydi. Kartochkani tanlash uchun 30 soniyagacha vaqt beriladi. Ko‘pincha bolalar tezroq tanlashadi. Har bir tanlashdan so‘ng, tadqiqotchi bolani nima uchun xuddi shu rasmni tanlaganini, u aytilgan so‘z bilan qanday bog‘langanligini so‘raydi.

Hamma so‘zlar aytilib, ularga mos rasmlar tanlanganidan keyin, eksperimentator ularni bir chetga olib qo‘yib, bolaga xotirani o‘rganish bo‘yicha boshqa topshiriq beradi, masalan kubiklardan figura yasash. 15 yoki 30 daqiqadan so‘ng, unga so‘zlarni eslab qolish uchun tanlangan rasmlar ko‘rsatiladi. Bola eslab qolgan so‘zni aytishi kerak. Bunda u yoki bu rasm xotirada qanday bog‘lanishlarni hosil qilishini aniqlash zarur.
Tadqiqot jarayonida tajriba qarori to‘ldirib boriladi (12-jadval).