Bilimlendiriw ministrligi

JUWMAQLAW 
Sonday 
etip, 
V.S.Muxina 
xarakterlegendey, 
jańa 
obyektlerdiń 
prezentaciyasında uzaq waqıt tanısıw procesi, quramalı shamalıq izertlew iskerligi 
júzege keledi. Balalar qolına ob'ektti aladılar, sezim qılıwadı, támiyini kóriwedi, 
egiltirishadi, sozıwadı, stolga urib kóriwedi hám taǵı basqa. Juwmaq etip aytqanda, 
olar aldın ob'ekt menen tolıq tanıwadılar hám keyin odaǵı individual ayrıqshalıqlardı 
ajratadılar. 
Izertlew ilimpazları motorikali qural kónlikpelerin rawajlandırıw mıy yarım 
sharları rawajlanıwına úlken tásir kórsetiwin tastıyıqladılar. Barmaqlardıń názik 
háreketleriniń rawajlanıwı buwınlardıń artikulyatsiyasi payda bolıwınan aldın júz 
beredi.
Sonı atap ótiw kerek, bul fakt balalar menen islewde qollanılıwı hám mektepke 
shekem tálim mákemeleriniń psixologları hám defektologlari tárepinen 
qadaǵalanıwı kerek. 
Balalardıń motorika aktivligi qanshellilik joqarı bolsa, olar sonshalıq jaqsı 
rawajlanadı, sol sebepli siz júdá jaslıgınan baslawıńız kerek. Háreketleniwdiń 
buzılıwı intellektual hálsiz balalardıń kognitiv aktivligin rawajlanıwına unamsız 
tásir kórsetedi. Qol hám barmaqlardıń názik háreketlerin muwapıqlastırıwdıń 
mukammal emesligi materiallıq, gigiyenik, miynet, tálim hám óz-ózine xızmet 
kónlikpelerin iyelewdi qıyınlastıradı.
N. N. Poddyakov obyektlerdi tekseriw waqtında bala háreketleriniń tómendegi 
izbe-izligin anıqladi. Daslep, ob'ekt pútkilliginshe qabıl etiledi. Keyin onıń tiykarǵı 
bólimleri ajratıladı hám olardıń qásiyetleri (forması, kólemi hám basqalar ) 
anıqlanadı. Keyingi basqıshda bólimlerdiń bir-birine salıstırǵanda (joqarıda, 
tómende, ońında, chapda) keńislikdegi baylanısları ornatılsa, keyingi basqıshda júdá 
kishi bólimlerdi olardıń tiykarǵı bólimlerine salıstırǵanda keńislikdegi tártipke salıw 
ornatıladı. Izertlew obyektlerdi tákiraran aqıl etiw menen juwmaqlanadı. 
Oqıw hám jazıwdı úyreniwde qıyınshılıqlarǵa dus keletuǵın yamasa jazıw hám 
oqıwdıń buzılıwına beyim bolǵan balalar menen pedagogikalıq jumıstıń tiykarǵı 
wazıypalarınan biri olardıń psixologiyalıq tayınlıǵın, ulıwma rawajlanıw hám 
intellektual qábiletlerdiń jeterli dárejesin qáliplestiriw bolıp tabıladı. 
Sonday etip, ádebiyatlardı analiz etip, kóplegen avtorlardıń ádebiyatları hám 
aqli hálsiz balalardıń motorika funktsiyaların úyreniw salasındaǵı izertlewleri 
menen tanısıp, biz mektepke shekem tálim mákemelerinde defektologtıń dúzetiw 
jumısların aparıw zárúr degen juwmaqqa keliwimiz múmkin. 

---

23 
PAYDALANǴAN ÁDEBIYATLAR 
1.
Axmedova Z., Ayupova M., Xamidova M. Logopedik oyın. Tashkent-2013. 
2.
M. Ayupova. Logopediya. Tashkent-2007. 
3.
I.G. Veretennikova. Logopedicheskaya kárwan saraya s det'mi doshkol'nogo 
vozrosta. Tashkent - 1998. 
4.
Nurkeldieva D. A., Ayupova M. Yu., Axmedova Z. M. Barmaqlar shınıǵıwı hám 
logopedik oyınlar. Tashkent “Jańa ásir áwladi” 2007. 
5.
Mo‘minova L. Logopedik tekshirish metodikasi. T. , 2003 
6.
Sodiqova G. A., Nurkeldiyeva D.A., Islambekova Z.I. Rivojlanishida nuqsoni 
bo‘lgan bolalar diagnostikasi. T.: Nisim, 2008 
7.
M. Vohidov «Bolalar psixologiyasi» T. «O‘qituvchi», 1982 y 
Internet saytlar: 
https://zoirova.blogspot.com/2019/05/bolalarda-mayda-qol-motorikasini.html
 
https://hozir.org/
 
https://ru.wikipedia.org/
 
https://arxiv.uz/
 
https://documen.site/