|
Túsindirme:
kishkentay jazıw ilmiy tájriybesin iyelewi ushın aldın ol
jaǵdayda mayda qol motorikasi rawajlanǵan bolıwı kerek. Yaǵnıy, ol qálem yamasa
rushka uslaǵanda jeńil hám ańsat bolıwı kerek. Shınıǵıwdı kóp márte tákirarlaw
balada barmaqlardı jaqsı háreketlentiriw hám de oń hám shep qoldı parıqlawǵa
úyretedi. Baqlaw processinde onıń oń yamasa solaqay ekenligi de anıqlap alınadı.
Tárbiyashi balanıń eki qolda islewin baqlawı kerek.
2-shınıǵıw. “Reńli tamshılar” (2-5 jaslı balalar ushın ).
Maqset: balalarda mayda qol motorikasini rawajlandırıw. Barmaqlar
háreketin bekkemlew. Dıqqattı jıynawǵa úyretiw hám de qoldı jazıwǵa tayarlaw.
Kerekli úskeneler: patnosda 12 keteksheli suw tońlatqısh ıdısı qóyıladı. Hár
tórt ketekshediń ústine qızıl, kók hám sarı reń belgisi qóyıladı. Patnosda úsh qıylı
reńli stakanda suw qóyıladı. (Suwǵa qızıl, sarı, kók reńde tutınıw bo'yog'i salıp reń
beriledi). Hár bir stakanda suw tóbeizgich (pipetka) turadı.
Shınıǵıwdıń barısı: balalar stakandagi reńli suwdan pipetka járdeminde suw
alıp, reńine uyqas muzlatqish ıdısına tamızadı. Az-azdan suw muzlatqısh
keteksheleri reńine uyqas suw menen toldırıladı.
Túsindirme: bul shınıǵıw arqalı tekǵana balada barmaqlar háreketi
rawajlantırıladı, bálki reńlerdi parıqlaydı hám de kóp hám kem muǵdar túsiniklerin
de tusinip jetedi. Olarda salıstırıw hám salıstırıw kónlikpeleri qáliplesedi. Usınıń
menen birge, hár túrlı reńli tamshılardı tamızıw olarda psixomotorikani
rawajlantıradı.
20
3-shınıǵıw. “Monshaqlardı teremiz” (2-5 jas balalar ushın ).
Shınıǵıw maqseti: balalarda mayda qol motorikasın rawajlandırıw hám
bekkemlew. Koordinatsiya hám qoldı jazıwǵa tayarlaw.
Kerekli úskeneler: patnosda monshaq salıw ushın bir neshe keteksheli tartpa
(sabın qutısınan da paydalanıw múmkin), pinset hám túrli reńdegi monshaq salınǵan
stakan. Monshaqlar tartpada tolıq bolıwı ushın birdey muǵdarda bolıwı kerek.
Shınıǵıwdıń barısı: bala oń yamasa shep qolı menen (eger solaqay bolsa )
pinset járdeminde stakandaǵı monshaqlardı tartpaǵa saladı. Eger tartpalar tolsa,
monshaqlardı alıp taǵı stakanǵa qaytarıp salıwdı usınıs etiw múmkin.
Túsindirme: shınıǵıw barmaqlar háreketin sonday rawajlantıradı, bala
keyinirek qıynalmastan mayda háriplerdi jaza aladı. Shınıǵıwdı orınlaw processinde
balada dıqqat turaqlı boladı hám de óz ishki sezimlerin qadaǵalay alıw kónlikpesi
rawajlanadı. Eger monshaq qolınan túsip ketse, ol ǵárezsiz usılda óz qátesin ózi
dúzetiwi kerek. Shınıǵıw baladan anıq hám tuwrı háreket orınlawdı talap etedi.
4-shınıǵıw. “Qayshı menen qanday qırqamız” (2-5 jas balalar ushın ).
Shınıǵıw maqseti: kishkentaylarda qol háreketlerin basqarıw ilmiy
tájriybelerin rawajlandırıw. Qol muskulların shınıqtırıw. Dıqqattı jıynawǵa úyretiw
hám jazıwǵa tayarlaw.
Kerekli úskeneler: stol ústinde balalar qayshısı, bir neshe qalıń reńli karton.
Ayırım kartonlarda qırqıw sızıǵı sızıp qóyıladı.
Shınıǵıwdıń barısı: stol ústine qayshı hám reńli kartonlar qóyıladı.
Bala oń qolı menen qayshını uslaydı hám kartondan mayda bóleksheler qırqadı.
Keyin sızıq boylap qırqadı hám az-azdan túrli sırtqı kórinislerdi de qırqa baslaydı.
Túsindirme: bul shınıǵıw arqalı ol jaǵdayda jazıw ilmiy tájriybesi emes, bálki
qayshını uslaw hám de sızıqlar boylap tuwrı qırqıw kónlikpesi qáliplesedi. Sonıń
menen birge, bala qayshını uslaw hám qaǵazda anıq sızıqlardı qırqıwǵa tayarlanadı.
Móljeldı tuwrı alıw ilmiy tájriybesi qáliplesedi.
5-shınıǵıw. “Sırtqı kórinislerdi jayına tuwrı qo'y” (2-4 jas balalar ushın ).
Shınıǵıw maqseti: balalardıń sóz baylıǵın asırıw, sózlerdi tuwrı aytıwǵa
úyretiw.
Kerekli úskeneler: kartonnan tayarlanǵan haywanlar, ósimlikler, úy-ruwzıger
buyımları súwretlengen sırtqı kórinisler.
21
Shınıǵıwdıń barısı: stollarga haywanlar, ósimlikler, úy-ruwzıger buyımları
forması salınǵan tartpa qóyıladı. Olar haywanlardı birinshi qatarǵa, ósimliklerdi
ekinshi qatarǵa, úshinshi qatarǵa bolsa úy-ruwzıger buyımların qoyıp shıǵadı. Bul
shınıǵıw arqalı balada logikalıq pikirlew rawajlanadı hám de átirap -álem
haqqındaǵı qıyalları bekkemlenedi.
Kishkentaylar kartonnan haywan, ósimlik yamasa úy-ruwzıger buyımları
formaların qırqıwları da múmkin.
6 -shınıǵıw. “Kartada oynaw” (2-4 jas balalar ushın ).
Shınıǵıwdıń maqseti: balalardıń sóz baylıǵın asırıw. Súwretlerdi salıstırıw.
Buyım hám zat atların aytıwǵa úyretiw.
Kerekli úskeneler: hár qıylı qızıl, jasıl hám sarı reńde kartonǵa sızılǵan
haywanlar, ósimlikler, buyım yamasa zatlar kompleksi. Janlı yamasa jansız tábiyat
sáwlelendirilgen bolıwı múmkin.
Shınıǵıwdıń barısı: balalar stol ústine qızıl karton kompleksin terip shıǵadı.
Mısalı “úy haywanları”, “jabayı haywanlar”. Hár bir bala kartonda súwretlengen
súwrettiń atın aytıp anıqlama beredi. Eger kishkentaylar súwrettegi haywanlar atın
bilmese tárbiyashı járdem beredi.
Shınıǵıwdıń ekinshi variantında barlıq kartonlar aralastırıladı yamasa teris
qoyıp shıǵıladı. Kishkentaylar tártip penen bir-birine uyqas súwretlerdi ajıratıp
jaylastıradı hám salıstıradı.
Túsindirme: tárbiyashı didaktik materiallardı tayarlap atırǵanda kartonǵa
sızılǵan súwret anıq bolıwına, súwret fonı aq sonda da karton sheti qızıl, jasıl yamasa
sarı bolıwına itibar qaratıwı kerek. Kartondaǵı súwretler hár qıylı bolıwı
kishkentayda dúńyaǵa kózqarastı rawajlantıradı sonıń menen birge, sóz baylıǵın
asıradı. Kartonlardı teriw arqalı balada óz-ózin basqarıw, pikirlerdi ulıwmalastırıw
hám de abstrakt oylaw rawajlanadı.
Biz joqarıda balalardıń mayda qol háreketin rawajlandırıwǵa qaratılǵan
ayırım shınıǵıwlardı keltirdik. Tárbiyashılar keltirilgen úlgilerge dóretiwshilik
jandasqan halda ǵárezsiz basqa shınıǵıwlardı da jaratıwları múmkin.
22
Do'stlaringiz bilan baham: |
