Bilimlendiriw ministirligi

Izertlewdiñ tiykargi màseleleri hàm boljawlari. Mobil baylanıs sistemalarında informaciya qawipsizligin támiyinlew máselelerin tereń úyreniw hámde kriptografiyaliq algoritmlardı analiz etken halda qóllaw izertlewshilerdiń aldındaǵı tiykarǵı máselelerden esaplanadı. Mobil baylanıs sistemalarında informaciya qawipsizligin siyasatın jetkiliklishe alıp boorish tiykarınan effektiv bolǵan kriptografiyaliq algoritmlarǵa baylanıslı boladı. Kriptografiyaliq algoritmlardıń effektivligi bolsa olardıń kriptobekkem ekenligi hám algoritmdıń jetkilikli dárejede tez islewi menen bahalanadı. Mobil baylanıs sistemalarında maǵlıwmatlar aǵımın shifrlawda tómendegishe algoritmlardan paydalanıw jaqsı nátiyjelerge alıp keledi.

• 
  AES (Advanced Encryption Standard);
  
• 
  DES (Data Encryption Standard);
  
• 
  A3, A5, A8 bloklı shifrlaw algoritmları;
  
• 
  SHA (Secure Hashing Algorthm) klasına kiretuǵın hesh funksiya algoritmlari;
  
• 
  MD (Message Digest) klasına kiretuǵın hesh funksiya algoritmlari;
  

Ilimiy izertlew teması boyınsha ádebiyatlar. Mobil baylanıs sistemalarında informaciya qawipsizligin támiyinlew máseleleri boyınsha kóplegen ilimpazlar tárepinen ilimiy izertlewler alıp barılmaqta. Atap aytqanda, Gol'dshteyn A. B., Gol'dshteyn B. S. ilimiy jumıslarında mobil baylanıs tarmaqların shólkemlestiriw hám basqaruv protokolları keltirilgen. Usı, ádebiyatda keltirilgen mobil baylanıs protokolların izertlegen halda olar menen birge isleytuǵın kripto protokollardı da jaratıw múmkin ekenligin kóriwimiz múmkin. Sonıń menen bir qatarda, mobil baylanıs tarmaqların izertlewine arnalǵan Olifer V. G., Olifer N. A. “Kompyuter tarmaqları”, Peskova S. A. “telekommunikatsiya hám tarmaqlar”, Kruxmalev V. V., Gordienko V. N. “Cifrlı signallardı qabıl etiwshi sistemalar”, Lojnikov P. S. «Obespechenie bezopasnosti setevoy infrastrukturi na osnove operatsionnoy sistemi Microsoft», Semenov Yu. A. «Algoritmı telekommunikatsionnix setey» ádebiyatlardı keltiriwimiz múmkin.
Mobil sistemalarda informaciya qawipsizligin támiyinlewdiń usıl hám algoritmlarına arnalǵan Vasilenko O. N.”Teoretiko - chislovie algoritmı v kriptografii”, Lyasin D. N., Makushkin I. A. “Asimmetrichnoe shifrovanie” hám de Shnayer B. “Prikladnaya kriptografiya” ádebiyatlarda jetkiliklishe maǵlıwmatlar berilgen. Sonıń menen birge, Ózbekstan Respublikası ilimpazlarınan Akbarov D. Y. “Informaciya qawipsizligin támiyinlewdiń kriptografik usılları hám olardıń qo’llaniwi” hám Qaraqalpaqstan Respublikası ilimpazlarınan Berdimuratov. M., Ibragimov Q., Mirzataev S., Rakhimberdiyev Q. “Kriptografiyaliq usillar” hám basqa ilimiy jumislardi keltiriwimiz múmkin.