Bilimlar bazasi

Bilimlar bazasi

REJA;
1.Bilimlarga asoslagan tizimlar
2.Bilimlarga asoslangan ekspert tizimning ishlash sxemalari
3.Bilimlarga asoslangan tizimlarning qo’llanilishi sohasi

Bilimlarga asoslagan tizimlar

• Bilimlar bazasi– bu biror predmet soha bo‘yicha to‘plangan inson tajribasi va bilimlari haqidagi ma'lumotni hamda uni chiqarish qoidalarini o‘z ichiga olgan ma'lumotlar bazasidir.

Mahsulot tizimlari uchta asosiy komponentlardan iborat:

• Bilim bazalari yoki qoidalar to‘plami;
• Ishchi xotira;
• Chiqarish mexanizmi.

Avtomatik isbotlash (xulosa chiqarish). Tizimning eski bilimlardan yangi bilim olish, bilimlar bazasida namunalarni topish qobiliyati. Ko'pincha bilimlar bazasi ma'lumotlar bazasidan aniq xulosa chiqarish mexanizmi mavjudligi bilan farq qiladi deb taxmin qilinadi.

• Avtomatik isbotlash (xulosa chiqarish). Tizimning eski bilimlardan yangi bilim olish, bilimlar bazasida namunalarni topish qobiliyati. Ko'pincha bilimlar bazasi ma'lumotlar bazasidan aniq xulosa chiqarish mexanizmi mavjudligi bilan farq qiladi deb taxmin qilinadi.
• Xulosa isboti. Javob berilgandan so'ng tizimning fikrlash jarayonini "tushuntirish" va "talab bo'yicha" qobiliyati.
• Introspektsiya. Bilimlar bazasidagi qarama-qarshiliklarni, nomuvofiqliklarni topish, bilimlar bazasini to'g'ri tashkil etilishini nazorat qilish.
• Mashinani o'rganish. Bilimlar bazasini moslashuvchan tizimga aylantirish, muammoli sohaga moslashish. Insonning "tajriba orttirish" qobiliyatiga o'xshash.

Bilimlarga asoslangan ekspert tizimining ishlash sxemasi

Bilimlar bazasiga asoslangan ekspert tizimining ishlash sxemasi quyidagicha bo‘ladi.

• tahlil natijalari yoki qiymatlar tanlash;
• kuzatish;
• natija interpretasiyasi;
• yangi informasiyalarni o‘zlashtirish;
• gipoteza va qoidalar yordamida yangi qiymatlar yoki yangi tahlil
• natijalari olish

Ekspert tizimining ishlash sxemasi

Intellektual tizimning bilimlar bazasida saqlanadigan ma'lumotlarga qo'yiladigan ikkita eng muhim talab:

• ma'lumotlar bazasida mavjud bo'lgan aniq va umumlashtirilgan ma'lumotlarning ishonchliligi va
• bilimlar bazasidan xulosa chiqarish qoidalaridan foydalangan holda olingan ma'lumotlarning dolzarbligi.

Quyida bilimlar bazasi tizimi ega bo'lishi mumkin bo'lgan (lekin kerak emas) ba'zi xususiyatlar sanab o'tilgan.

Bilimlar bazasiga asoslanib qurilgan ekspert tizimlarining eng asosiylari dialog ko‘rinishda bo‘lishi mumkin. Bu tipdagi dasturlar ishga tushirilganda foydalanuvchi qisqacha «HA» yoki «YO‘Q» javoblarini berishi mumkin, shu javoblarga asosan fakt va qoidalar asosida xulosa chiqariladi.

• Bilimlar bazasiga asoslanib qurilgan ekspert tizimlarining eng asosiylari dialog ko‘rinishda bo‘lishi mumkin. Bu tipdagi dasturlar ishga tushirilganda foydalanuvchi qisqacha «HA» yoki «YO‘Q» javoblarini berishi mumkin, shu javoblarga asosan fakt va qoidalar asosida xulosa chiqariladi.

Bilimlarga asoslangan tizimlarning qo‘llanilish sohasi

• Bilimlarga asoslangan tizimlarning qo'llanilish sohasini asosiy sinflarga guruglash mumkin: bular tibbiyot diagnostika, nazorat qilish va boshkarish, mexanika va elektr kurilmalar diagnostika, ta’lim, ijtimoiy tarmoq va xususiyatlar.