Bilim Ta’l Ta’l “oliy m sohasi: lim sohas lim yo’na oliy V t y matem

 
7.3 Aholining moddiy ehtiyojlarini qondirish, ma’rifiy - ma’naviy va sotsial 
darajasini tavsiflovchi ko’rsatkichlar 
Inson tirik ekan uning ehtiyoji ham bo’ladi. Ehtiyojlar xilma – xildir. Shu nuqtai 
nazardan ular quyidagi turlarga bo’linadi: 
-
moddiy ehtiyojlar; 
-
ma’rifiy va ma’naviy ehtiyojlar;
 
-
sotsial ehtiyojlar;
 
Moddiy ehtiyojlar azaliy, ular inson paydo bo’lishi bilan yuzaga kelgan. Ular 
eng zarur va hayotiy ehtiyojlar bo’lib: 

oziq - ovqat; 

kiyim - kechak;
 

turar - joy;
 

transport; 

aloqa; 

gigiena; 

elektr quvvati; 

gaz; 

barcha maishiy xizmatlar kabi ehtiyojlardan iborat bo’ladi. 
Aholi jon boshiga necha kilogramm go’sht, non, un, guruch, shakar, meva, 
sabzavot, poliz mahsulotlari, sariyog’, o’simlik moyi, necha litr sut, spirtli yoki 
spirtsiz ichimlik iste’mol etilishi, har kishiga necha juft poyavzal, necha metr 
gazlama, bitta oilaga o’rtacha avtomashina, televizor, magnitafon, muzlatgich, 
gilam, videoapparatura kabilarning to’g’ri kelishini ifodalovchi ko’rsatkichlar 
aholining moddiy ehtiyojlarini qondirish darajasini ifodalovchi miqdoriy 
ko’rsatkichlardir. 
Jon boshiga hisoblangan mahsulot turi quyidagicha aniqlanadi: 

---

118
Bu yerda: 
∑
q
i
– bir yil davomida iste’mol qilingan i mahsulot, jami; A – aholining yoki ayrim 
olingan ijtimoiy guruhlarning o’rtacha soni.
Iste’molga shunday qonuniyat xoski, dastlab unda miqdoriy, so’ngra esa sifat o’zgarishlari 
yuz beradi. Avval, umuman, tovarlar va xizmatlar iste’moli o’sgani holda, so’ngra ularni 
sifatlisini tanlab iste’mol etishga kirishiladi. Bu bozorning to’yinishiga bog’liq. Ishlab 
chiqarish qancha rivojlangan bo’lsa, sifatli iste’mol shunchalik o’sadi.