“bilig – ilmiy faoliyat”

 
Keywords: 
Lyrics, image, artistic expression, artistic skill, creative individuality, 
symbolic and philosophical interpretation. 

---

FTAI
Jild: 03 | Nashr: 02 | Fevral 2022
“BILIG
 
–
 ILMIY 
FAOLIYAT”
 nashri http://bilig.academiascience.or
 
60 
Kirish (Introduction). Badiiy adabiyot, xususan, she’riyat azal-azaldan inson qalb 
kechinmalarini, ichki olamini kashf etishga intilib keladi. Zero, har qanday badiiy asarda 
inson orzu istaklari, maqsad intilishlari ijodkorning estetik ideali asosida yoritiladi. Shu 
ma’noda, hozirgi o‘zbek she’riyati rang-barang shakliy-uslubiy izlanishlar asosida yangilanib 
bormoqda. Unda davrning muhim masalalari rang-barang tasvirlar orqali o‘zining badiiy 
in’ikosini topmoqda.
Shoira Guljamol Asqarova she’riyati o‘zining sermazmunligi, fikrlar teranligi, badiiy 
ifodaning o‘ziga xosligi bilan alohida ahamiyat kasb etadi. Uning she’riyatida qaysi mavzu 
qalamga olinmasin, barchasida o‘quvchini chuqur mushohadaga chorlaydigan o‘ziga xos 
badiiy topilmalar yaratishga erishadi.
Mavzuga oid adabiyotlarning tahlili (Literature review). Lirikaning o‘ziga xos 
xususiyatlari, taraqqiyot tamoyillari, janriy takomili, adabiyotshunoslikda o‘rganilgan. 
Ularda zamonaviy o‘zbek she’riyatida tasviriy vositalar, til, badiiyat, milliy o‘ziga xoslik kabi 
masalalar sinkretik aloqadorlikda tadqiqi etildi. Bu borada adabiyotshunosligimizda so‘nggi 
yillar she’riyati bo‘yicha olib borilgan ilmiy tadqiqotlar bir qancha yaxshi samaralarga 
erishdi. Biz mazkur maqolada shoira G.Asqarova she’riyati she’riyatida badiiy ifoda va 
obrazlilik masalasiga e’tibor qaratishni maqsad qildik.
Tadqiqot metodologiyasi (Research Methodology). Maqolada belgilangan mavzuni 
tadqiq etishda rus, o‘zbek adabiyotshunosligining lirik janrlar tabiati bilan bog‘liq nazariy 
qarashlariga, xususan, D.Quronov B.Nazarov, N.Karimov B.Sarimsoqov, N.Rahimjonov 
singari olimlarning tadqiqot va maqolalariga tayanildi. Badiiy talqinda obraz va obrazlilikni 
yoritishda qiyosiy-tarixiy o‘rganish metodidan foydalanildi. 
Tahlil va natijalar (Analysis and results). Lirika tabiati xususida mulohaza bildirar ekan, 
Jamol Kamol shunday ta’rif beradi: “Lirika inson o‘z shaxsini tanigan, o‘zini shaxs sifatida 
anglagan, o‘zini olam ichra bir odam deb bilgan va tashqi, obyektiv olamga o‘z shaxsi 
olamining oynalari orqali qaragan sharoitda paydo bo‘ladi. Inson o‘z shaxsini olam bilan 
qiyoslaydi, goho unga qarama-qarshi qo‘yadi, goho tashqi olam bilan tutash va payvasta 
ekanligini qayd etadi” [3, 186-187]. Shu ma’noda G.Asqarova she’rlarida inson fe’lida 
mavjud fazilat va illatlar o‘z ifodasini topadi. Shoira lirikasida inson buyuk yaratuvchi, 
cheksiz idrok sohibi, shu bilan birga mazkur fazilatlarning tom ma’nodagi aksini keltirib 
chiqaruvchi shavqatsiz qudrat egasi ekanligi ham badiiy tadqiq etiladi. Xususan, “Kecha va 
bugun” she’rida inson hayoti, aniqrog‘i hayotiy tajriba, kuzatish, tahlil va hayrat 
umumlashmalari aks ettiriladi: 
O‘ylar edim: hayot bizni siylaydi deb, 
Biz kuylagan qo‘shiqlarni kuylaydi deb. 
Bugun bo‘m-bo‘sh yuragimni siylayapman 
Hayot qanday aytsa, shunday kuylayapman [2, 125]. 
Shoira poetikasida so‘z, badiiy matn uyg‘unligi tizimli tarzda hayotiy mohiyatni 
asoslaydi, shuningdek, matn timsolli nutqiy butunlik tarzida aks etadi. Unda so‘zga yuklangan 
zalvor va ma’no ohangdorlik kasb etadi. Yuqorida satrlardan inson hayot atalmish bebaho 

---

FTAI