bilet bakteriyalar va ko‘k-yashil suv o‘tlarning tuzilishi, ahamiyati va xilmaxilligi haqida ma’lumot bering. Postembrional rivojlanish xillarini va assidiya metamorfozini tushuntiring. Katta yoshdagi odam organizmi tomirlarida litr qon

1-savolga javob:
Hujayradagi organik moddalar ichida oqsillar miqdor va ahamiyati jihatidan birinchi o‘rinni egallaydi. oqsillar yuqori molekulali kolloid birikma bo‘lib, aminokislotalardan tashkil topgan. Ular gid roliz qilinsa, aminokislotalarga parchalanadi. oqsillarning elementar tarkibi uglerod 50–54 %, vodorod 6,5–7,3 %, kislorod
21–23 %, azot 16 % hamda oltingugurt 0,5 % dan iborat. Ularning tarkibida ba’zan fosfor ham uchraydi. oqsillar hujayradagi boshqa organik birikmalardan o‘zlarining yuqori molekular massaga ega bo‘lishlari va tarkibida azot atomlari tutishi bilan farq qiladi. oqsil molekulasi tarkibiga bir-biridan farq qiladigan 20 xil aminokislota kiradi. Aminokislotalar peptid bog‘ orqali o‘zaro birikadi va polipeptid zanjirlarni hosil qiladi. Tirik organizmlar tarkibida uchraydigan oqsillar juda ko‘p va xilma xil bo‘lib, har bir oqsil o‘ziga xos aminokislotalar ketma-ketligidan iborat. oqsil molekulalari ipsimon yoki yumaloq shakllarga ega bo‘ladi. Aminokislotalar — quyi molekulali organik birikmalar bo‘lib, organik karbon kislotalarning hosilalaridir. Aminokislota organik kislota molekulasida bir yoki bir nechta vodorod atomining aminoguruh NH₂ bilan almashinishidan hosil bo‘ladi. ko‘pincha NH₂ guruh karboksil guruhiga (COOH) qo‘shni uglerod atomining vodorodi o‘rniga kiradi.
Aminokislotalar o‘rtasida peptid bog‘ vujudga keladi. hosil bo‘lgan aminokislotalar birikmasi peptid deb ataladi. Ikkita aminokislotadan hosil bo‘lgan peptid dipeptid, uchta aminokislotadan hosil bo‘lgani tripeptid, ko‘p aminokislotalardan hosil bo‘lgani polipeptiddeb ataladi. Polipeptid tarkibida aminokislotalar 50 tadan kam bo‘lsa, polipeptid deb ataladi. Agar polipeptid tarkibida aminokislotalar soni 50 dan ortiq bo‘lsa shartli ravishda oqsillardeb ataladi.
2-savolga javob:

1-E; 2-C; 3-A; 4-B; 5-F; 6-D
22-BILET
1. Hujayraning kimyoviy tarkibi. Biogen elementlarning tirik va jonsiz tabiatning umumiyligini ta’kidlovchi dalil ekanligini izohlang.
2. Hujayra yadrosi va uning tuzilishini izohlang. Xromosoma, gomologik xromosoma, kariotip, gaploid, diploid tushunchalariga ta’rif bering.
3. Olma va akatsiya, tol va terak barglari (har biri 10 donadan kam bo‘lmasin)dan modifikatsion o‘zgaruvchanlikning variatsion qatorini hosil qiling.
a) uzunligiga qrab ketma-ket terib chiqing
b) barglarning uzunligini o‘lchang
c) olingan ma’lumotlarni javoblar varog‘iga yozing
d)o‘zgaruvchanlikni grafik jihatdan aks ettiruvchi variatsion egri chiziqni chizing.
e) Organizmda o‘rtacha belgilarning ko‘p uchrashi sababini tushuntiring.