Bilateral, ya’ni ikki simmetriyali hayvonlar ikki kenja bo’limga bo’linadi: Birlamchi og’izlilar

Ko‘payishi va rivojlanishi 
- kipriklilarning juda ko‘pchilik turlari jinsiy 
ko‘payadi. Jinsiy ko‘payishida ular spermatozoidlarini almashtirib o‘rchiydi. 
Tuxumdan lichinka chiqadi. 
Ba’zi kipriklilar jinssiz bo‘linib ko‘payish xususiyatiga ham ega. 
Regeneratsiya 
kuchli taraqqiy etgan. Ularda ba’zan tanasining 200 dan bir qismidan 
ham bir butun chuvalchang tiklanadi.
Yuqoridagi 2 ta sinf vakillari juda mayda hayvonlar, lekin uch ichakli 
kipriklilar vakili 
Baykal planariyasining 
uzunligi 30 smgacha borib zax, nam tropik 
o‘rmonlarda uchraydi. Bularning hayotida himoya maqsadida 
“o‘z-o‘zini maydalab 
tashlash” “autotomiya hodisasi” 
kuchli rivojlangan. Kuchli 
regeneratsiya 
xarakterlidir. 
Yassi chuvalchanglarning hammasida selom, qon aylanish sistemasi, kutikula, 
epidermis va hatto ichak ham bo’ladi. 
Yassi chuvalchanglarni 20000 dan ortiq turi bor. Yassi chuvalchanglar asosan 
4 ta sinfga bo’linadi. 
1.
Kiprikli chuvalchanglar (Turbellaria) sinfi. 
2.
So’rg’ichlilar (Trematoda) sinfi. 
3.
Monogenetik so‘rg‘ichlilar (Monogenea) sinfi. 
4.
Tasmasimon (Gestoda) sinfi.
 
Kiprikli chuvalchanglar (Turbellaria) sinfi
Bu yassi chuvalchanglarni juda ko‘pchiligi dengizlarda, daryolarda suv 
havzalarida, botqoqliklarda yashab 
4500
dan ortiq turi ma’lum. Hammasi erkin 
hayot kechiradi.
Oq planariyaning tuzilishi va hayoti. 
Oq planariya - 2-3 mm uzunlikdagi yassi 
chuvalchang. Uni ba’zi ko‘llar, kichik havzalar, barg va chirindilar orasida uchratish 
mumkin. Bosh qismi kengaygan. Oldingi yon qismida ikkita kalta o‘simta 
paypaslagichlar va 2 ta kichik nuqta ko‘zchalar joylashgan. Planariya bargsimon 
tanasining usti juda mayda, nozik kiprikchalar bilan qoplangan. Shu kiprikchalar 
yordamida harakatlanadi. Ostki qorin tomonining o‘rta qismida og‘iz joylashgan 

---

bo‘lib chiqarish