Bha 52-2 guruh talabasi Usmonov Shuxrat

1) mahsulot tannarxiga kiritiladigan xarajatlar;
2) mahsulot tannarxiga kiritilmaydigan xarajatlar.
Bundan tanshchari, moliyaviy faoliyat bo‘yicha hamda favqulodda xarajatlar alohida hisobga olinadi.
Yukoridagilardan kelib chiqib xarajatlar quyidagicha guruxlanadi:
1. Mahsulot ishlab chiqarish tannarxiga kiritiladigan xarajatlar:
a)bevosita va bilvosita material xarajatlar;
b)bevosita va bilvosita mehnat haqi xarajatlari;
v)boshqa bevosita va bilvosita xarajatlar, shu jumladan ishlab chiqarishxususiyatiga ega bo‘lgan ustama xarajatlar.
Bevosita xarajatlar deb, mahsulotning ayrim turlari tannarxiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri, bevosita o‘tkaziladigan xarajatlarga aytiladi. Bilvosita, ya’ni egri xarajatlar deb, hisobot oyi davomida yigib-taqsimlovchi hisobvaraqlarda hisobga olinib, tannarxni kalkulyatsiya qilishda, mahsulotning ayrim turlari tannarxiga biron-bir ko‘rsatkichga mutanosib ravishda taqsimlash yuli bilan o‘tkaziladigan xarajatlarga aytiladi.
2.Davr xarajatlari (operatsion xarajatlar):
a)mahsulot sotish xarajatlari;
b)ma’muriy yoki boshqaruv xarajatlari;
v)boshqa operatsion xarajatlar va zararlar;
3. Moliyaviy faoliyat bo‘yicha xarajatlar:
a) foizlarni to‘lash bo‘yicha xarajatlar;
b) xorijiy valyuta bilan operatsiyalar bo‘yicha kurslardagi salbiy farqlar;
v) qimmatbaho qog‘ozlarga qo‘yilgan mablag‘larni qayta baholash natijasidagi zararlar;
g) moliyaviy faoliyat bo‘yicha boshqa xarajatlar;
4. Favqulodda xarajatlar daromad (foyda)dan olinadigan soliq tulagunga kadaroyda va zararlarni hisoblab chiqishda hisobga olinadi.
Mahsulot (ish va xizmat)lar ishlab chidarish tannarxiga bevosita mahsulot (ish va sizmat)larni ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lgan, ishlab chiqarish texnologiyasi va uni tashkil etish bilan shartlangan xarajatlar kiritiladi. Yuqoridagi xarajatlar iqtisodiy mazmunga ko‘ra quyidagi elementlar bilan gurhxlarga ajratiladi:
-ishlab chiqarish moddiy xarajatlar (kaytariladigan chiqitlar qiymati chiqaribtashlangan holda);
-ishlab chiq;arish xususiyatiga ega bo‘lgan mehnatga xaq to‘lash xarajatlari;
ishlab chshcharishga tegishli bo‘lgan ijtimoiy sug‘urtaga ajratmalar;

• 
  asosiy fondlar va ishlab chiqarish ahamiyatiga ega bo‘lgan nomoddiy aktivlaramortizatsiyasi;
  
• 
  ishlab chiqarish ahamiyatiga ega bo‘lgan boshqa xarajatlar.
  

Ishlab chiq;arishning murakkabligi hamda xarajatlarning xilma-xilligi ularni hisobgaolishda butun bir gurux hisobvaraqdan qo‘llanilishini taqozo etadi. 21-milliy buxgalteriya standartiga muvofiq xarajatlarni hisobga olishda quyidagi hisobvaraqlarni qo‘llash belgilab kuyilgan.