Beynin I i m I i -js

1886'da, Amerikalı James McKeen Cattell “Serebral [beyinle ilgi­
li] operasyonların aldığı süre” başlıklı bir makale yayım ladı
.9
M a­
kalenin püf noktası yanıltıcı denebilecek ölçüde basitti: Bir soruya
yanıt verme hızınız, düşünm e biçim inize bağlıdır. Ani bir parıltı
ya da ışık patlam ası gördüğünüz yolunda basit bir yanıt verm e­
niz gerekiyorsa, bunu oldukça hızlı yapabilirsiniz (parıltı için 190,
patlama için 160 m ilisaniye). Ama bir karar vermek durum unday­
sanız (“parıltı kırm ızı m ıydı, yoksa yeşil m i?” ) bu sürelerin üzerine
onlarca m ilisaniye eklem eniz gerekir. G ördüğünüz şeyi isimlendir­
m eniz de istenirse ( “M avi bir parıltı görd ü m .” ) süre daha da uzar.
CattelPın bu basit ölçüm leri gezegen üzerinde yaşayan hemen
hiç kim senin ilgisini çekm ediyse bile, bunlar yine de bir paradig­
ma değişim inin habercisiydi. Endüstri çağının başlam asıyla, ente­
lektüel kesim de m akineler üzerinde düşünür olm uştu. Bilgisayar
metaforu günüm üzde nasıl kullanılıyorsa m akine metaforu da o
zamanların popüler düşüncesine aynı biçimde işlemişti. Bıı nok ta­
ya, yani 19. yüzyılın sonlarına gelindiğinde, biyolojideki ilerlem e­
lerle artık davranışın birçok yönü, sinir sistem inin makine benzeri
operasyonlarına atfedilir olm uştu. Biyologlar, sinyallerin gözlerde
işlenm esi, onları talamusa bağlayan aksonlar boyunca yol alm ası,
kortekse giden sinir yolundan geçip sonunda bütün beyin çapın­
da etkinlik gösteren işleme öriintüsünün parçası haline gelebilm esi
için belirli bir süreye gereksinim olduğunu artık biliyorlardı.
Ama d ü şü n m ek, büyük ölçüde hâlâ bunların dışında bir eylem
olarak ele alınm aktaydı; som ut süreçlerin bir ürünü olarak orta­
■ 5

---