Beynin I i m I i -js

aldığı b ilgiyi taşıyor, İkincisi de b ilgiyi b ey n e geri ile tiy o r d u . Bu,
beynin gizem li yap ısı için d e yer alan bir ö r iin tü y le ilgili ilk tem el
k eşifti. Bunun bir so n u cu o la r a k , B ell’i izley en b a şk a ö n c ü le r in de
çab alarıyla b eyin , g ö lg e le r e b ü rü n m ü ş, y e k n e sa k bir y a p ı olarak
d eğil, ayrıntılı b içim d e ö r g ü tle n m iş bir o rg a n o la r a k k im liğ in e k a­
vuştu.
B ilinegelen şek liyle bir b u çu k k ilo c iv a rın d a k i bu şa şırtıcı doku
kütlesinde b ö y lesin e bir “ m a n tığ ın ” varlığın ı b elirlem ek , o ld u k ça
cesaretlendirici bir ad ım d ı. 1 8 2 4 ’te A lm a n d ü şü n ü r ve p sik o lo g
Johann Friedrich H erb art, fik irle rin  y a p ıla n d ır ılm ış, m a tem a tik sel
bir çerçeve kap sam ın d a ele alın a b ileceğ i ö n e r isin i g etird i: H erh a n ­
gi bir fikir, k en d isin i z a y ıfla ta c a k ve fa rk ın d a lık eşiğ in in altın a d ü ­
şürecek bir karşı fikirden direnç görebilir, b u n a k a rşılık benzerlik
taşıyan fikirler de birbirini d estek ley ip fa rk ın d a lık e şiğ in e doğru
yü k selteb ilird i
.6
Yeni bir fikir, k en d isi tırm a n d ık ça b en zerlerin i de
peşinden sürü k leyecek ti. H erb art bunları “ ta m a lg ısa l (ap p ercep ti-
ve) k ü tle” olarak isim lendirdi. Bu ifad e, bir fik rin , y a lıtık d u ru m ­
da değil, ancak bilinç d ü zeyin e daha ö n c e u la şm ış b aşk a fikirler
kom p lek siyle bütünleşerek bilinçli hale g e le b ile c e ğ in i im a etm ek ­
teydi. H erbart, b öylece bilinçli ve b ilin çd ışı d ü şü n celer arasın d a bir
sın ır olduğu yolunda ön em li bir kavram ı da ileri sü rm ü ş oluyordu;
bazı fikirlerin ve d ü şüncelerin farkında o ld u ğ u m u z , bazılarınınsa