Beshinchi analitik gurux kationlari Reja

Mavzu: Beshinchi analitik gurux kationlari
Reja:
9.1. Mishyak ionlariga xos reaksiyalar.
9.2. Surma ionlariga xos reaksiyalar.
9.3. Qalay ionlariga xos reaksiyalar.


Mashg’ulotning maqsadi: V-analitik guruh kationlarining xossalarini, guruh reaktivining ta’siri va biologik ahamiyatini o’rganishdan iborat.
Kerakli reaktivlar: CuSO₄, HgNO₃, HgCl₂, AgNO₃, Pb(NO₃)₂, Pb(CH₃COO)₂, CdSO₃, Bi₂(SO₄)₃, H₂S, H₂SO₄, NaOH, KOH, HNO₃, “zar suvi”, K₄[Fe(CN)₆], KJ, CH₃COOH, K₂CrO₄, K₂Cr₂O₇ va boshqalar.


Kerakli jihoz, uskunalar va idishlar:

1. 
   Har xil o’lchamli probirkalar
   
2. 
   Pipetkalar har xil o’lchamda
   
3. 
   Oddiy stakanlar, kolbalar
   
4. 
   Shtativlar, qisqich va halqalari bilan
   
5. 
   Chinni kosachalar, chinni xavoncha ezgichi bilan
   

Ishning bajarilishi: Beshinchi analitik guruh kationlari As³⁺, As⁵⁺, Sb³⁺, Sb⁵⁺, Sn²⁺ va Sn⁴⁺ kationlaridan iborat bo`lib, ushbu kationlarning sulfidlarining suvda eruvchananligi IV-analitik guruh kationlarining eruvchanligidan ancha kichik. Ammo IV-analitik guruh kationlaridan V-guruh kationlari o`z xossalariga ko`ra farq qiladi, Ularning SnS dan boshqa sul`fidlari Na₂S, K₂S, (NH₄)₂S ta`sirida tiotuzlar hosil qilib suvda eruvchan shaklga o`tadi.
Masalan:
As₂S₃ + 3Na₂S=2Na₃AsS₃
As₂S₅ + 3Na₂S=2Na₃AsS₄
Beshinchi guruh kationlari eritma muhiti pH=0,5 bo`lganda H<sub>2</sub>S ta`sirida sulfidlar hosil qilib cho`kmaga tushadi. Buning uchun tekshirilayotgan eritmaga ko`proq HCl qo`shiladi va unga vodorod sul`fid yuboriladi(mo`rili shkaf ostidA)*. Natijada V-guruh kationlari sulfidlar shaklida cho`kmaga tushadi.
Masalan:
2Na₃AsO₃+6HCl+3H₂S=As₂S₃+6NaCl+6H₂O
Eritma muhiti neytral yoki ishqoriy bo`lsa H<sub>2</sub>S yoki (NH<sub>4</sub>)<sub>2</sub>S ta`sirida kationlar cho`kmaga tushmaydi, sababi tiotuzlarni hosil bo`lishidir, ya`ni:
Na<sub>3</sub>AsO<sub>3</sub>+3H<sub>2</sub>S=Na<sub>3</sub>AsS<sub>3</sub>+3H<sub>2</sub>O
Tiotuzlarga HCl ta`sir etib tiokislotalar hosil bo`ladi, ammo ular beqaror bo`lgani uchun darhol parchalanadi:
Na₃AsS₃+3HCl= H₃AsS₃+3NaCl
2H₃AsS₃→3H₂S + As₂S₃
Demak, eritmaga qo`shilgan HCl birinchidan, tiotuzlarni parchalaydi, ikkinchidan, hosil bo`lgan sulfid tuzlarini kolloid holida eritmaga o`tishiga to`sqinlik qiladi.
V-analitik guruh kationlaridan mishyak birikmalari muhim biologik ahamiyatga ega. Mishyak birikmalari juda kam miqdorda hayvon va o`simliklar to`qimalarida bo`ladi, ularning o`sishiga va rivojlanishiga ijobiy ta`sir etadi. Tuproqda K<sub>3</sub>AsO<sub>3</sub> kaliy arsenit tuziningbo`lishi arpa, karam va shu kabi boshqa o`simliklarning hosildorligini ortishiga olib keladi. Mishyak birikmalari(ayniqsa As<sup>3+</sup>) zaharli bo`lgani uchun qishloq xo`jaligida kemiruvchi zararkunandalarga qarshi kurashda ishlatiladi.