Берунийнинг «Хиндистон» асарида юнон эстетикаси тал=ини



Download 412,88 Kb.
Pdf ko'rish
bet15/20
Sana05.01.2021
Hajmi412,88 Kb.
#54962
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   20
Bog'liq
abu rajhon berunijning estetik qarashlari

T o n a s h a r   d a l a s i g a   h i s o b d a n   t a s h q a r i   q o ’ s h i n   j a m   b o ’ l d i .   U l a r  

soni  o ’n   sakkiz   akshavhini  (o ’n   sakkiz   divizi ya  d eganda y)  tah min 

qilinar edi ».

1

 



«Maxobhorat »  da y  keng   ko ’laml i   bu yuk  eposning  to ’liq 

ma tnini ,  voqeal ari   va   g ’o yalarini    Beruni y  shu   qada r    mufassal 

bilgani,  jahonda  birinchilardan   bo ’lib  ,  il mi y -na zari y  jihatdan 

t a d q i q   e t g a n i     h a y r a t l a n a r l i d i r .     B e r u n i y   t a l q i n l a r i   h o z i r g i   z a mo n  

a t o q l i   h i n d     u l a m o l a r i ,     f a y l a s u f l a r i n i n g   t a l q i n i g a   n i s b a t a n   i l m i y -

n a z a r i y   j i h a t d a n   h o l i s r o q ,   c h u q u r r o q   t a d q i q   e t i l g a n .  

«Maxo bhorat » v a  «Ra ma yan a » ning  hozi rgi tadqiqotchilaridan 

S h r i - P r a b x u b a d a   A u r o b i n d a n i n g     b u   h a q d a g i   k i t o b l a r i d a   i l m i y 

t a h l i l g a   n i s b a t a n   f a n t a z i y a   yo k i   d i n i y   h u r o f o t l a r   u s t u n   t u r a d i .  

T o n e s h a r  

v o d i y s i d a  

B x a r a t l a r  

u r u s h i d a  

q a t n a s h g a n  

1 8  

akshavhini  qo ’shin  miqdori ni   ko ’pchilik    hindshunoslar  tasavvur 



qilol ma ydilar.  Lekin   serqirra  v a  sinchkov    oli m    bo ’lgan     Beruni y 

bir  akshavhini  mi qdori   dun yodagi   boshqa  xalqlarning  o’lchov 

m e z o n l a r i g a     q i y o s l a n g a n i d a     q a n c h a     m i q d o r d a     e k a n l i g i n i   a n i q   -

r a v s h a n     q i l i b   t u s h u n t i r a d i .     S h u n i s i   q i z i q a r l i k i ,   yu n o n l i k l a r ,  

ri mlikla r,  ov rupolik     xalqlarning     yil   hisoblariga     ko ’ra ,  Yangi 

e r a     I s o - M a s i h     t a v a l l u d i   1 - n c h i   yi l d a n     b o s h l a n a d i .   B u n d a n  

avvalgi ,  ya ’ni   Yangi   e radan   avvalgi   ta rixlarni    hisoblashda   

y u n o n l a r   T r o y a   u r u s h l a r i n i   m i l o d d a n   a v v a l g i   X   a s r d a   yu z   b e r g a n    

deb ,  bu  haqda     dostonlar  («Iliada »  va   «Odisse ya »)  asarlarini 

                                                 

1

 Беруний . «Щиндистон». Т. «Фан», 1965, сащ. 302. 



 


 

                                                                                                                                                               

39 

 

y o z g a n   b u yu k     s h o i r - b a x s h i     H o m e r   ( a r a b l a r d a - O m i r )   mi l o d d a n  



a v v a l g i   I X - X I I I   a s r l a r d a   y a s h a g a n   d e b   h i s o b l a n a d i .     M i l o d d a n  

a v v a l g i   I V   a s r n i n g   3 2 9 - yi l i   M a k e d o n i ya   p o d s h o h i   I s k a n d a r  

Gretsi yani ,  Eronni     v a  O’rta   osiyo ning  a yri m  hududlarini  bosib 

o l g a n .  

Bu   davrla r,  Be runi y  «Hindiston »  asarida     yozishicha, 

h i n d l a r n i n g     t a r i x n i   h i s o b l a s h l a r i g a     n i s b a t a n   j u d a   o z   v a q t l a r d i r .  

«Ba rohi m  ha yoti  boshlanishidan   to   misolga   olingan   yi li mizgacha 

26215732948132  yi l   ( ya ’ni ,  26   trillion,  215 milliard ,  732   million 

948 ming  132 (bir yuz  o ’ttiz  ikki) yil  o ’tgan .  

Beruni y  yoz adi:  «Ammo   hindlarning   ula molari     ta rixi y  juda 

u z o q   d a v r l a r n i     k a l p a ,   m a n v a n t a r a ,   j u g a ,   c h a t u r j u g a ,   t r e t a j u g a ,  

a s h v a m a d h a ,   d i v i a ,   s o ’ z l a r i   b i l a n   i f o d a l a yd i l a r .   B e r u n i y   « V i s h n u  

– Dxarma »  kitobidan   keltirilishicha ,  «Har    ki m  bu   ishlarni     tafsili 

bilan    bilsa  (ya ’ni,  o ’sha   uzoq  davrl arda   qanda y  ta rixi y  voqealar 

y u z   b e r g a n l i g i n i ,   u l a r n i n g   q a h r a m o n l a r i n i     b i l s a - F . B . ) ,   e t a r l i    

d a r a j a d a     t a s a v v u r   q i l a   o l s a ,   u   o r i f   b o ’ l a d i .   « O r i f   o ’ z i   b i r   s h u n d a y 

k i s h i k i ,   u   y a g o n a     t a n g r i g a     i b o d a t   q i l a d i   v a   p a r a ma p a d a  

( b u d d a v i y l a r   t a r i x i d a -   d x a r m a p a d a )   d e b   a t a l g a n   t a n g r i - ma k o n i g a    

(  ya ’ni,  ilohi y  ma konga)  qo ’shni  bo ’lishni   ista ydi.  Beruni y  

«Vishnu-Dxa rma»  kitobidan   bunda y  g ’alati   yil  hisobini keltiradi: 

«Yigirma   to ’rtinchi   t reto jugada     Ro ma   (ya ’ni ,  hind   e ’tiqodicha, 

tangri   Ra m)  Ravanani   (ya ’ni ,  devla r    ma ml akati   –Shri- Lanka , 

Tse ylon   podshohini)  o ’ldirgan ,  Ro ma ning  biroda ri  (ukasi) 

L a k s h m a n a   e s a ,   R o v a n a n i n g   b i r o d a r i   K a m b h a k a r n a n i   o ’ l d i r g a n ,  

de yishadi.  Bu   ikkovi    (ya ’ni ,  Ra m  v a   Laksh man a)  ha mma 

rakshasalarni   bo’ys undirgan .  (hind  poetik   tasavvuri     v a  dini y -

falsafi y    e ’tiqodiga   ko ’ra     rakshasal ar -d evlardir)    Shu   yillarda   

rishi   (ya ’ni ,  shoir)  Vol me ki   (Va l miki)  «Ra ma   va   Ra ma ya na» 




 

                                                                                                                                                               

40 

 

degan   asa r  yo zib ,  unda     bu  hodisala rning    bo ’lib  o’tganligini  



b i t i b ,   a b a d i y l a s h t i r d i .    

B e r u n i y  

a n i q l a s h i c h a ,  

 

t r e t o j u g a n i n g  



o x i r i  

( u c h  

mi n g  

yi llikning  oxiri)  avvalidan  ko ’ra     yaxshi  deb    hisoblangan.  

C h u n k i   u n i n g   a v a l i     y o m o n l i k   a s r i g a   y a q i n .   R o m a   v a   R o m a ya n a  

voqeasi   hindlarga     ma ’lu m    bo ’lgan .  Lekin  biz     uni   (tretojuganing 

a v v a l i d a m i ,   o x i r i d a m i   e k a n l i g i n i   – F . B )   a n i q l a y   o l m a d i k .   C h u n k i ,  

«Vishnu-Dxa rma»  kitobining    qahra moni     Markondeva     yashagan 




Download 412,88 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   20




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish