Беркинов Б. Б. Институционал иқтисодиёт: Ўқув қўлланма. 3-нашр

Очиқ акциядорлик жамияти акцияларига мулкий ҳуқуқларнинг 
тақсимланиши
* 
 
Мулкий ҳуқуқ 
турлари 
Мулкий ҳуқуқ субъектлари 
Акциядор, 
корхона 
ходими 
Акция-
дорлар 
йиғилиши
Ижро этувчи 
орган, 
корхона 
дирекцияси 
Давлат 
мулки 
қўмитаси 
Эгалик қилиш ҳуқуқи 
+ 
+ 
+ 
Фойдаланиш ҳуқуқи 
+ 
+ 
+ 
Тасарруф этиш ҳуқуқи 
+ 
+ 
+ 
Даромад олиш ҳуқуқи 
+ 
+ 
+ 
Капитал қиймат ҳуқуқи 
+ 
Хавфсизлик ҳуқуқи 
+ 
+ 
Мерос ва васиятнома 
бўйича ўтиш ҳуқуқи 
+ 
Муддатсизлик ҳуқуқи 
+ 
Зарарли фойдаланишни 
таъқиқлаш ҳуқуқи 
+ 
Ундириш 
кўринишидаги 
жавобгарлик ҳуқуқи 
+ 
+ 
Қолдиқ 
хусусияти 
ҳуқуқи 
+ 
*Жадвал Ўзбекистон Республикаси “Акциядорлик жамиятлари ва акциядорларнинг ҳуқуқларини ҳимоя 
қилиш тўғрисида”ги Қонуни асосида тузилган. 
Энди бу ҳолатни хусусий корхоналар мисолида кўриб чиқамиз. Амалдаги 
қонунчиликка
24
асосан хусусий корхона мулкдори билан унинг ишчилари 
ўртасида мулкий ҳуқуқлар тақсимоти 7.3-жадвалда келтирилган шаклда намоён 
этилиши мумкин.
Хулоса қилиб айтганда, мулкий ҳуқуқларнинг бўлиниш ва маълум 
уйғунликда бирлашиш хусусиятлари боис улар таркибидаги ҳар қандай 
ўзгариш иқтисодий рағбатлар тизимида ҳам шунга мутаносиб силжишларга 
олиб келади. Бу эса хўжалик жараёни иштирокчиларининг хатти-ҳаракатларида 
ҳам маълум ўзгаришларга сабаб бўлади. Демак, мулкий муносабатлар хўжалик 
юритишнинг ҳаракатлантирувчи омили бўлиб, турли хўжалик юритиш 
тизимлари учун ўзига хос мулкий муносабатлар шаклланади.
 
24
Ўзбекистон Республикасининг “Хусусий корхона тўғрисида”ги Қонуни. 2003 йил 11 декабрь.

---

100 
7.3-жадвал