Berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat universiteti kimyoviy texnologiya fakulteti

Oksidlanish-qaytarilish potensiali

Bir metallning har xil valentlikdagi tuzlari eritmasining aralashmasiga (masalan, FeCl3 va FeCl2) platina kabi betaraf metallar tushirilsa, oksidlanish-qaytarilish potensiali (redoksi) hosil bo‘ladi, bunday elektrodlar oksidlanish-qaytarilish elektrodlari deyiladi. Bir elektrod boshqa elektrod bilan tutashtirilsa, eritmada oksidlanish yoki qaytarilish jarayoni boradi:

FeCl₃ + e ^- = FeCl₂ yoki Fe³⁺ + e = Fe²⁺

Agar reaksiya chapdan o‘ngga tomon ketsa, reaksiyaning borishi uchun elektron kerak bo‘ladi, aksincha, reaksiya o‘ngdan chapga ketsa, elektron ajralib chiqadi. Agar reaksiya borishi uchun elektron talab qilinsa, uni eritmaga tushirilgan platina yetkazib beradi. Natijada platinaning o‘zi musbat zaryadlanadi. Musbat zaryadlangan platina eritmadagi manfiy ionlarni tortadi. Natijada Natijada, qo‘sh elektr qavati hosil bo‘lib, potensiallar farqi vujudga keladi. Aksincha, elektrokimyoviy jarayonda elektron ajralib chiqsa, platina manfiy zaryadlanadi va eritmadan musbat ionlarni tortib, qo‘sh elektr qavatini hosil qiladi.

Demak oksidlanish-qaytarilish potensiali elektrod bilan eritma chegarasida elektroddan oksidlovchiga (Fe3+) yoki eritmadagi qaytaruvchidan (Fe2+) elektrodga elektron o‘tishi natijasida hosil bo‘ladi. Bunda moddaning oksidlangan va qaytarilgan ko‘rinishlari eritmada bo‘ladi, elektrod esa faqat elektronlar manbai vazifasini bajaradi. Oksidlanish-qaytarilish elektrodlarining boshqa elektrodlardan farqi shundaki, bunda elektrod potensial vujudga kelishi uchun tushirilgan metall ioni jarayonda bevosita ishtirok etmaydi. Oksidlanish-qaytarilish potensialining qiymati elektroddan olingan yoki unga berilgan elektronlarning soniga bog‘liq. Bu esa, o‘z navbatida, oksidlovchi va qaytaruvchi moddalar aktivliklarining nisbatiga proporsionaldir. Bu potensial, yuqorida ko‘rsatib o‘tilgandek, oksidlovchining oksidlanish qobilyatini ko`rsatadi.