Berdaq atinda

Dara, jámlewshi hám zatlıq atlıqlar. Birdey zatlardıń biriniń ataması sıpatında qollanılatuǵın atlıqlar dara atlıqlar dep ataladı. Mısalı, men oqıǵan kitap, Ulbosın jumısqa kirdi.
Jámlewshi atlıqlar birdey zatlardıń toparın, jıynaǵın bildirip, uluwmalastırıp kórsetedi. Mısalı, qálemler, haywanat, jawın-shashın, qurt-qumırsqa hám t.b.
Zatlıq atlıqlar sanaq sanlıqlar menen dizbeklespeydi, yaǵnıy olardı sanawǵa bolmaydı. Mısalı, suw, un, ılay, qum hám t.b.
Betlik hám betlik emes atlıqlar. Adamlardı bildirip kim? sorawına juwap beretuǵın atlıqlar betlik atlıqlar dep ataladı. Mısalı, Erejep, kóse, qaraqalpaq, palwan, shımbaylı, jazıwshı hám t.b.
Adamnan basqa tiri maqluqlardı hám jansız zatlardı bildiretuǵın atlıqlar ne? sorawına juwap beredi hám betlenbeydi. Mısalı, sıyır, pıshıq, diywal hám t.b.
Atlıqtıń morfologiyalıq kategoriyaları. Atlıqtıń morfologiyalıq kategoriyaları sistemasına san, tartım, seplik hám betlik kategoriyaları kiredi.
San kategoriyası. Atlıq zatlardıń san muǵdarın bildiretuǵın san kategoriyasına iye. San kategoriyası mánisi jaǵınan birlik hám kóplik san bolıp bólinedi. Birlik san formasındaǵı atlıq kóbinese bir zattı bildiredi. Mısalı, diyqan, Aral, dápter hám t.b. Qaraqalpaq tilinde atlıqtıń birlik san formasın ańlatatuǵın arnawlı kórsetkishleri joq. Atlıqtıń kóplik forması zattıń birew emes, al bir neshe ekenligin yamasa kópligin ańlatadı. Mısalı, dápterler, jaylar, awıllar, adamzat, qazan-tabaq, xalıq hám t.b.
Tartım kategoriyası. Bul kategoriya arqalı zattıń belgili bir betke tiyisli ekenligi bildiriledı qolım (I: bet), qolıń (I:I: bet), qolı (I:I:I: bet). Tartım kategoriyası óziniń arnawlı affikslerine iye. Olar sózdiń tiykarınıń juwan-jińishkeligine hám onıń keyingi sesine qaray bir neshe variantlarǵa iye boladı.
Dawıslılarǵa pitken tiykardan keyiń