Бердак номидаги Коракалпок Давлат Университети Тарих факультети Археология кафедраси 4-б гурух талабаси Отахонов Нурбекнинг Урта Осияда тасаввуф тарикати фанидан Слайд иши

Бердак номидаги Коракалпок Давлат Университети Тарих факультети Археология кафедраси 4-б гурух талабаси Отахонов Нурбекнинг Урта Осияда тасаввуф тарикати фанидан Слайд иши

Мавзу: Шайх Юсуф Хамадоний тарикати

Mавзу: Шайх Юсуф Хамадоний тарикати

• РЕЖА:
• I.Кириш
• II.Асосий кисм
• 1.Шайх Юсуф Хамадоний хайоти ва ижоди
• 2.Хамадоний тарикатининиг яратилиши ва ривожи
• 3.Хамадоний тарикатининг тарихий ахамияти
• III.Хулоса
• IV.Фойдаланилган адабийотлар.

Шайх Юсуф Хамадоний сузлари.

• Шайхимиз муборак сўзлари билан бундай дейдилар: «Бу (тариқат) йўли ҳазрати Абу Бакр Сиддиқ разийаллоҳу анҳудан бизгача етиб келган ва қиёматга қадар давом этажакдир. Шу боис барча мўъминлар ва соликлар бу танланган йўлга эргашиши, бу хонадон билан суҳбат қуриши, уларнинг йўлига сулук этиб, улар билан бирга бўлишдан ва унсиятдан узоқ қолмаслиги керак».
• Шаҳзода Қусам ибн Аббос (Шоҳи Зинда)нинг мақоми (қабри)да айтдиларки: «Кимда ким бу йўл (тариқат)га амал қилиб, унга маҳкам ёпишса, албатта ҳамма қоронғуликлардан хотиржам бўлур ва бидъат денгизининг тўлқинидан халос бўлур».

Юсуф Хамадоний макбараси.

Шайх Юсуф Хамадоний хикматлари.

• Сўнгра менга дедиларки: «Эй Абдулхолиқ! Билгинки, Ҳақ йўлининг йўлчилиги, яъни сулук икки қисмдир: сулуки зоҳир ва сулуки ботин. Биринчиси, сулуки зоҳир бўлиб, у ҳар ҳолу корда илоҳий амр ва таъқиқларга риоят этиш, имкон доирасида диний мезонларни сақлаш ва нафс орзуларидан қочишдир. Ўз аъзоларини ҳавою нафсдан сақлаб, шариат ҳудудида муҳофаза қилишдир. Иккинчи қисм бўлган сулуки ботин эса қалбни поклашга ҳаракат қилиш ва нафсоний ёмон сифатларни йўқотиш учун ғайрат сарфлашдир.

Юсуф Хамадоний асарлари.

Шайх Юсуф Хамадоний фалсафаси.

• Ботиний таҳорат - қалбнинг Ҳақ зикри билан гўё бўлишлиги учун зикрда беҳад жидду жаҳд қилиш. Бу зикр талқини дастлаб ҳазрати Абу Бакр разийаллоҳу анҳунинг қалбига, ундан Салмон Форсийга12, ундан Жаъфари Содиққа, ундан Султон Боязид (Бастомий)га, ундан Шайх Абул Ҳасан Харақонийга, ундан буюк шайх13 Абу Али Формадий Тусийга ва ундан эса бизга қадар етиб келган». Шундай дегач, пешин намозининг азонига қадар муборак бошларини қуйи солиб турдилар. Пешин намозини адо этгач, дедилар: «Эй дарвишлар, азиз инсонлар кўп, лекин бу силсиладаги улуғларнинг Ҳақ таоло томонидан танланишига сабаб, ушбу силсилада улар мукошафа ва мушоҳадада юксак шахсиятлар эдилар».

Юсуф Хамадоний мероси.

Шайх Юсуф Хамадоний донишмандлиги.

• Кейин муборак юзларини бу фақирга буриб, инжу таратувчи табаррук сўзлари билан дедилар: «Эй Абдулхолиқ, улуғ шайх Абу Али Формадий дунёдан охиратга риҳлат этгач14ҳижрий 477/милодий 1084 йил), шариат ва тариқатда бир муаммога дуч келсам, унинг руҳониятидан15 ёрдам сўрардим ва шу ондаёқ шайх ҳазратларининг руҳонияти у муаммони ҳал этарди. Бу йўлда буюк хожа Абу Али Формадийдан бизга қадар етиб келган ирфон ва маънавиятни тариқат соликларига ва Ҳақ даргоҳининг муҳтожларига етказяпман».

Юсуф Хамадоний хакида манбалар.

Шайх Юсуф Хамадоний васияти.

• Кейин муборак юзларини яна менга қаратиб, дедилар: «Эй Абдулхолиқ, Хожа Абу Али (Формадий)нинг тўртинчи халифаси бўлганим каби, сен ҳам бизнинг тўртинчи халифамиз бўлгайсан». Қарасам, кўзлари ёшга тўлиб турибди. Мен сўрадим: «Сиздан кейин ким халифа бўлғуси?» Шайх ҳазрат дедилар: «Биздан кейин ўрнимизга Хожа Абдуллоҳ Баррақий ўтади, кейин Хожа Ҳасан Андоқий, ундан кейин Хожа Аҳмад Яссавий. Хожа Аҳмад Яссавий Туркистон диёрига кетгач, сен халифа бўласан. Албатта, ҳазрати Муҳаммад алайҳиссаломнинг шариати йўлида бўл ва шариат чегарасидан заррача чиқма, ким динга қарши мухолифлик қилса, унга монеъ бўл. Аллоҳ таоло яхшисини билур»

САНЖАР ИБН МАЛИКШОҲНИНГ МАКТУБИ

• Ҳижрий 504 йил Рамазон ойининг ўн биринчи куни чоршанбада Санжар ибн Маликшоҳ Самарқанддаги Қосим ибн Жўқийга бир мактуб юборди. У мактубда шундай ёзган эди: «Шайх ул-машойих вал-муслимин Али ибн Муҳаммад, Қози Алоуддин ибн Умар, Хожа Имодуддин, Амир Абдулваҳҳоб16 каби Самарқанд улуғларининг билдиришларича, муҳтарам Шайх Юсуф Ҳамадонийнинг ёши камолга етибди. Унинг ҳузурига бориш учун бизнинг фурсатимиз йўқ. Зеро, Сулаймоншоҳ буюк бир лашкар билан бу тарафга келаётган экан. Шу боис мамлакатни ташлаб, Самарқанд вилоятига бориб келолмаймиз. Дарвишларнинг такя харажатлари учун Қосим ибн Жўқий17га ҳалол йўлдан қўлга киритилган эллик минг динор юборилди.

САНЖАР ИБН МАЛИКШОҲНИНГ МАКТУБИ

• Сиз бизнинг ишимиз учун Фотиҳа ўқисангиз. Сизлардан асосан мақсадимиз шуки, ҳазрати шайх (Ҳамадоний)нинг ахлоқ ва аҳволи хусусида ёзиб, бизга жўнатинг. Чунки эшитишимизча, ҳазрати шайхнинг йўли ва атвори саҳобалар (уларнинг барчасидан Аллоҳ рози бўлсин) йўлидек экан. Албатта, бунга эътибор бериб, дуогўйингизни ҳам бу давлатдан насибадор қилинглар».

Хулоса.

• Урта Осияда тасаввуф тарикати урта асрларда жуда кенг ривожланди. Жуда куплаб етук тасаввуф тарикати асосчилари, алломалари етишиб чикишди. Улар каторига мисол килиб Ахмад Яссавий, Бахоуддин Накшбанд, Нажмиддин Кубро, Ахмад Югнакий, Юсуф Хамадоний ва яна бошкаларни куплаб келтириш мумкин. Булар инсонни узлигини англашга, Аллохни доим зикр килишга, калбни имонли килишга, емонликдан чекиниш, факат яхшилик килиш, уз халол мехнати билан кун куриш каби гояларни бизларга мерос колдиришган.

Фойдаланилган адабийотлар руйхати.

• 1. Абу Райхон Бeруний. Қадимги халқлардан қолган ёдгорликлар. Танланган
• асар. Т.: “Фан”, 1968 й. 306-бeт.
• 2. Абулҳаким Шаръий Журжоний. Тасаввуф ва инсон. Т.: “Адолат”, 2001 й. 164-174-175-бетлар.
• 3. Исо Жабборов, Санжар Жабборов. Жаҳон динлари тарихи. Т.:
• “Ўзбекистон”, 2002 й. 158-162-бетлар.
• 4. Ислом энциклопедияси. Т.: Давлат илмий нашриёти, 2004 й. 137-бет.
• 5. Хамиджон Хомидий. Тасаввуф алломалари. Т.: “Шарқ”, 2009 й. 3-бет.