Бердах атындағы Қарақалпақ

Портландцемент
Портландцемент белгили(муайян) муғдардағы ҳәк таслары ҳәм саз топырақ араласпасын 1450⁰С температурада күйдирип алынған клинкерге түйиў процесси 3-5% гипс ҳәм 15% гидравликалық қосымшалар қосып алынады. Клинкер геўек дәнешелер(соққачалар) болып цемент алыў ушын ярым шийки зат болып есапланады.
Портландцемент 1824-жылда Е. Челиев (Россия) ҳәм Дж. Аспдин (Англия) тәрепинен жаратылғанлығы тән алынған. Ўзбекистан илимпазларынан С.Тўхтахўжаев, И.Тошпўлатов, Т.Отақўзиев, Б.Нуделман ҳәм басқалардың цемент түрлерин жаратыў ҳәм оларды ислеп шығарыў технологиясын раўажландырыўда үлеслери көп.
Клинкер. Портландцементтиң сыпаты ҳәм қәсийетлери клинкердиң қәсийетлерине байланыслы. Өз нәўбетинде клинкердиң қәсийетлери шийки материаллар түри, оны күйдириў шараятына байланыслы болады. Клинкер қурамын көплеп оксидлер еркин ҳәм минералларға бириккен жағдайда қурайды. Ол тийкарынан кристалл ҳәм аз муғдарда шише тәризли дүзилиске ийе.
Клинкердиң химиялық қурамын төмендеги оксидлер қурайды (масса бойынша %): СаО-63-66, SiO₂-21-24, Al₂O₃-4-8, Fe₂O₃- 2-4: буннан тысқары MgO, SO₃, Na₂O ҳәм K₂O ҳәмде ТiO₂, Cr₂O₃, P₂O₅ лер аз муғдарда болады.
Тийкарғы 4 оксидлер муғдары 95-97% қурайды.
Клинкерди күйдириў процессинде оксидлер қайта биригиб силикатларды, алюминатларды, алюмоферитларди минерал кристалл структурасын қурайды.
Клинкер минералы қурамына алит, белит, үш калцийли силикат, төрт калцийли алюмоферрит киреди.