Бердах атындағы Қарақалпақ

Кислотаға шыдамлы цемент-таза кварц қумы ҳәм натрий кремнефторид араласпасын порошок түринде майдалап алынады. Компонентлерди өз алдына порошокка айландырып соң араластырыўғада болады. Кварц қумы орнына андезит сыяқлы тәбий тасларды порошоклап ислетсе болады. Кислотаға шыдамлы цемент суйық шишениң суўдағы еритпесине араластырылса байланыстырыўшылик қәсийетке ийе болады. Оның қойыўланыўы 30 минуттан кейин басланып, 6 саатқа шекем даўам етиўи мүмкин. Кислотаға шыдамлы цемент 10⁰С жоқары болған температурада қата баслайды.
Кислотаға шыдамлы цемент тийкарындағы араласпа, бетон ҳәм басқа материаллар, минерал ҳәм органик кислоталарға шыдамлы болады, бирақ фосфат ҳәм фторид кислоталары тәсиринде жемириледи. Кислотаға шыдамлы цемент суў тәсирине шыдамсыз болады. Ол тийкарындағы араласпадан бетон таярланғанда кислотаға шыдамлы толықтырғышлар: кварц қумы, андезит, гранит тасы ислетилиўи керек.
Кислотаға шыдамлы материал ҳәм буйымлар химиялық препоратлар (аппаратлар) ишин қаплаўда, химия ҳәм төгинлер ислеп шығарыў санаатында, складлар, резервуарлар ҳәм басқа сооружениелер қурылысында агрессив орталықтан қорғаўшы сыпатында ислетиледи.


Гидравликалық байланыстырыўшылар
Гидравликалық ҳәк
Гидравликалық ҳәк қурамында 6-20% саз топырақ болған мергелли ҳәк таслары 900-1100⁰С температурада күйдирип алынады.
Мергелли ҳәк таслар күйдирилгенде СаО нен тысқары аз муғдарда минераллар-2СаО^.SiО₂; CaO^.Al₂O₃ ҳәм CaO^.Fe₂O₃ пайда болады. Бул минераллар ҳәкке гидравлилик қәсийетин, яғный ығал ҳәм суўлы шараятта қатыў имакниятын береди.
Гидравликалық ҳәк 7 сутка даўамында ҳаўада қатып, кейнинен қатыўын суўда даўам еттиреди ҳәм беккемлигин асырып барады.

Романцемент
Романцемент қурамында 20% ҳәм оннан артық муғдарда саз топырақ болған мергелли ҳәк тас ҳәм магнезитлерди 900⁰С температурада күйдирип алынады. Күйдирлгенде пайда болатуғын киши қурамлы калцийли силикатлар ҳәм алюминатлар романцементге гидравликалықлық қәсийетлерин береди. Шийки материал күйдирилгенде романцемент қурамында ҳәк еркин ҳалатда 2-3% муғдарға шекем пайда болыўы мүмкин.
Романцемент қурамына 3-5% гипс ҳәм 10-15% опока, диатомит, трепел, глиеж сыяқлы актив минерал қосымшалар қосылыўы оның гидравликалық қәсийетлерин жақсылайды.
Романцемент 3 түрли маркада: 2,5; 5,0 ҳәм 10 (МПа) ислеп шығарылады. Ол төмен маркадағы қурылыс араласпаларын ҳәм бетонларын алыўда ислетиледи.