Begmuxammedov botirbek murodillayevichning bitiruv malakaviy ishi

3.2.Kovrak donining quyonlar organzimiga ta’siri 
3.2.1. Klinik ko’rsatkichlari 
Sassiq kovrak o’simligi tarkibidagi kumarin, terpenlar va boshqa biologik 
aktiv moddalarni qo’y va boshqa hayvonlar iste’mol qilishini inobatga olib 
quyonlar serpushtligiga
 
sassiq kovrak donining ta’sirini o’rganish maqsadida 
laboratoriya tajribalari Samarqand Qishloq xo’jalik instituti veterinariya fakulteti 
vivariyasida o’tkazildi. Tajribalar uchun 15 bosh ona quyon ajratib olinib, ular 
o’xshash juftliklar tamoyili asosida ona quyonlar 5 boshdan 3 ta guruhga ajratildi. 
Birinchi guruh quyonlari rasioniga 10 %, ikkinchi guruh quyonlari rasioniga
20 % sassiq kovrak doni qo’shib berildi. Uchinchi guruh quyonlari nazorat guruhi 
sifatida xizmat qildi va ular vivariyada belgilangan rasion asosida oziqlantirildi. 
 
Tajribagacha va tajriba davomida tajribadagi quyonlarning klinik belgilari, 
ovqat qabul qilishi va tashki muhit ta’surotlariga javob reaksiyasi o’rganilib 
borildi. 
Bundan tashqari, tajribadagi quyonlarning umumiy holati, nafas olishi, pulsi 
va umumiy harorati tekshirilib, ulardagi boshqa klinik belgilar aniqlanib borildi.
Tajribadagi quyonlarda tajriba davomida klinik tekshirishlar olib borilganda 
ikkinchi tajriba guruhi quyonlari klinik-fiziologik ko’rsatkichlari nazorat guruhi 
quyonlarnikidan farq qilmaganligi qayd etildi. Yurak urishida, nafas olishida va 
tana haroratida nazorat guruhiga nisbatan xarakterli farqlar kuzatilmadi .
Ikkinchi tajriba guruxidagi xar bir quyonga sassik kovrak doni berilganda 
tajribaning yigirma to’qqizinchi kunidan boshlab, ularning ko’z qorachigining 
kattalashishi, yurak urishi va nafas olishining tezlashganligi xamda haroratning 
biroz ko’tarilganligi kayd etildi.

---

36 
Olingan natijalar tahlili sassiq kovrak donini kuyonlar mahsuldorligiga 28 
kun davomida ijobiy ta’sir etishini ko’rsatdi. Ammo, tajribadagi hayvonlar 
rasioniga uzoq vaqt aralashtirib berish zaharlanish klinik belgilarini namoyon 
qilmasada, ular tirik vaznining o’sishini pasaytiradi, bu esa sassiq kovrak doni 
tarkibidagi kumarinlar va boshqa biologik aktiv moddalarning ta’siridan va 
ularning organ va to’qimalarda kumulyativ xususiyatga ega ekanligidan dalolat 
beradi.