Begmatova Husnidaning 7-sinf uchun Fizika fanidan “Quvvat. Masalalar yechish”

1 Ot kuchi (o.k.)=735 W yoki 736 W.
Jismning unga qo’yilgan kuch ( masalan dvigatelning tortish kuchi ) ta’sirida to’g’ri chiziqli tekis harakat qilsin. Bu xolda quvvatni jismga ta’sir etuvchi kuch va tekis harakat tezligi orqali quyidagicha xisoblash mumkin: — quvvat.
Bajariladigan ishning barchasi foydali bo’lmaydi, ishning bir bo’lagi foydasiz ketadi (Masalan: ishqalanish kuchini engishga). Shuning uchun F. I. K. kiritilgan.
O’quvchilarning qiziqishlari uchun aytib o’taman.
Bajarilgan ishning qancha qismi yoki necha foizi foydali ekanligi ko’rsatuvchi fizik kattalik F.I.K. deyiladi.
— foydali ish koefitsienti. —


A_f — bajarilgan ishni foydali qismi (foydali ish). [A_f]=J.
A_um— umumiy bajarilgan ishni (umumiy sarflangan energiya). [A_um]=J.
N_f —qurilmaning foydali quvvati (foydali quvvat). [N_f]=W.
N_um— qurilma olayotgan umumiy quvvati (umumiy quvvat). [N_um]=W.
Shuni esda tutish kerakki doim η<1 yoki η<100% bo’ladi, chunki A_f ish A_um ishning bir qismi bo’lganligi uchun A_f<A_um.
— qiya tekislikning F.I.K.
Qiya tekislikning qiyalik burchagi oshishi bilan uning F.I.K. I oshadi.
— ko’chmas blokning F.I.K.i
— ko’char blokning F.I.K.i


V. O`quvchilarni rag`batlantirish va baholash .
Savollar bilan murojaat qilaman.
1)Quvvat deb nimaga aytiladi?

2)Quvvat vektor kattalikmi yoki skalyar?

3)1 ot kuchi necha vattga teng?
4)F.I.K. deb nimaga aytiladi?

5)F.I.K. vektor kattalikmi yoki skalyar ?

O’quvchilarga test varaqchalarini tarqataman ularning bajargan ishlarini tekshirib chiqaman


Takrorlash uchun masalalar.(Test)
1.Quvvat birligi 1 W ni ta’riflang.

1. 
   1 s davomida 1 J ish bajaradigan mashina (yoki ish bajaruvchi) ning quvvati 1 W deyiladi.
   
2. 
   1 N kuch ta’sirida jismni 1 m masofaga ko’chiradigan mashina quvvati 1W deyiladi.
   
3. 
   1 kg massali jismga 1 m/s² tezlanish beradigan mashina quvvati 1W deyiladi.
   
4. 
   1 s ichida jism tezligi 1 m/s ga o’zgarsa, quvvat 1W deyiladi.
   

2.Foydali quvvati 50 kW bo’lgan kran yukni ko’tarishda 3MJ foydali ish bajardi. Yuk tekis ko’tarilgan bo’lsa, ko’tarilish necha sekund davom etgan? A) 50 B) 60 C) 70 D) 90.
3.Mashina yuk tashishda 30 kW quvvatga erishdi. Bu mashina 45 minutda qancha ish bajaradi ?

5. 
   81 MJ B) 1,35 MJ C) 1,5 kJ D) 75 MJ.
   

VI. Uyga vazifa . Mavzuni o’qib konspektlashtirib darslikdagi mashqni ishlab kelish.