Beda Beda (Medicago)

Beda

Beda (Medicago) — dukkakdoshlarga mansub bir va koʻp yillik oʻtsimon oʻsimlik, asosiy yem-xashak ekini. 100 ga yaqin turi bor. Oʻrta Osiyoda koʻk sativa L.) turi eng koʻp tarqalgan. Oʻrta Osiyoda 5 — Zmingyil avval ekib kelingan. Vatani Eron, taxminan 2 — 2,5 ming yil ilgari Yunoniston,Qadimgi Rim va Shim. Afrikaga olib kelingan.
Poyasi sershox, boʻyi 70 — 150 sm, tup hosil qiladi.
Barglari uch bargli,murakkab,barg bandi asosida unchalik yirik boʻlmagan yon bargchalari bor,rangi och yashildan toʻq yashilgacha.Barg plastinkasi ellipssimon, n ashtarsimon yoki deyarli dumaloq.
Toʻpguli 12—16 tagacha guldan iborat shingil (siyrak silindrik yoki kallaksimon). Koʻk bedaning guli zangori, sariq bedaning guli sariq, duragay beda piki koʻk-sariq tusda.
Mevasi urugʻli, oʻroqsimon yoki spiralsimon 2 —3 buralgan dukkak. Urugʻi sariq yoki sariq-qoʻngʻir oval-buyraksimon, mayda; dukkagida 5 — 7 urugʻ bor; 1000 dona urugʻi vazni 1,8 — 2 ,7 g.
Ildiz tizimi oʻq iddiz, kuchli rivojlanadi, tarmoqlangan, yerga chuqur (7 – 10 m va undan ham koʻproq) kirib boradi. 4 — 5 tartibli ingichka iddizlaridagi oʻsimtalarida havodan erkin azotni oʻzlashtiradigan tugunak bakteriyalar rivojlanadi.Bedaning koʻp yillik turlarida iddizning ustki qismi (ildiz boʻgʻzi)dagi kurtaklardan har yili yangi poyalar oʻsib chiqadi. B.ning yaxshi rivojlangan ildiz tizimi ikki—uch yidda tuproqning 1 ga haydalma qatlamida 30 — 40 t goʻngga teng keladigan 80 — 120 s ildiz massa hosil qiladi.
Xoʻjalik ahamiyati. B vitamin, oqsilga boy yem-xashak ekinidir.Uning 100 kg koʻk massasi tarkibida 21,7 ozuqa birligi va 4,1 kg hazm boʻladigan protein; 100 kg pichanda 45,3 ozuqa birligi va 10,3 kg hazm boʻladigan protein bor.

TAYYORLADI:QXT-176_21guruh talabasi