Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

askroprobatidler
görnüşinde ulanylypdyr.
Uzyn Hasan garagoýunlylary ýeňip, Ermenistanyň, Azerbaýjanyň, 
Yragyň, Günbatar Eýranyň territoriýalaryny olaryň elinden basyp alýar 
we Töwrizi özüne paýtagt edinýär. Uzyn Hasan höküm süren ýyllarynda 
akgoýunlylar döwletiniň halkara abraýy has artýar, Wenwsiýa, Rim 
papasy, Majarystan (Wengriýa) ýaly kuwwatly döwletler 1463-nji ýylda 
Osman imperiýasynyň garşysyna onuň bilen şertnama baglaşmaga 
mejbur bolýarlar.
Akgoýunlylar döwleti XVI asyryň başlarynda asly türkmen bolan, 
emma türkmenlere garşy gazaply syýasat ýöreden gyzylbaşlaryň 
patyşasy, sefewiler dinastiýasynyň düýbüni tutujy ajaýyp şahyr şa 
Ysmaýyl I Hataýy tarapyndan dagadylýar.
Garagoýunlylar
mongol basybalyşlaryndan soň (XIII asyr) 
Türkmenistandan Alynky Aziýa gelen taýpalaardan ybarat bolup, 
olaryň esasy özeni, akademik W.W. Bartoldyň pikiriçe, türkmenleriň 

---

33
baharly taýpasyndan, musulman hökümdarlarynyň şejeresini ýazan 
K.E. Bosfortyň pikiriçe bolsa, orta asyr türkmen taýpasy ywalardan 
durýan eken. Taýpa hökmünde XIII asyryň aýagynda—XIV asyryň 
başynda baharly taýpasynyň serdarlarynyň biri bolan Baýram Hojanyň 
baştutanlygynda emele gelen garagoýunlylar dinastiýasy Ermenistandaky 
Wan kölüniň gündogarynda, Kura (türkmençe Küri) derýasynyň 
demirgazygynda ýerleşen territoriýany eýeläp, akgoýunlylardan has öň 
özbaşdak döwlet gurýarlar. Baýram Hoja ölenden soň, onuň ornuna ogly 
Garaýusup geçýär, ol Timuryň ogly Miranşany, soňra jelaýyrlary ýeňip, 
Azerbaýjanyň köp bölegini, Yragy, Ermenistany basyp alýar we 1410-njy 
ýylda garagoýunlylar döwletini esaslandyrýar. Öň ýatlaýşymyz ýaly, bu 
döwlet garagoýunlylar tarapyndan syndyrylýar. Täsin ýeri, garagoýunly 
şalarynyň: Garaýusubyň, Isgenderiň baýdaklarynda-da gara goýnuň 
şekilleri bolupdyr.
Näme üçin biz akgoýunly we garagoýunly taýpalary barada ymykly 
gürrüň edýäris? Birinjiden, olar Orta Aziýadan Alynky Aziýa giden 
türkmen taýpalarynyň nebereleridir. Ikinjiden, bu taýpalaryň atlary 
häzirki Türkmenistanda ýaşaýan türkmenleriň tireleri ýa-da uruglary 
hökmünde häli-häzire çenli saklanyp galypdyr. Meselem,