Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

sak
sözüni parslaryň “it” manysyndaky 
seg, sek
sözüne syrykdyrýar we bu 
etnonimi totemden dörän at hasaplaýar. Käbir adamlar bolsa bu adyň 
sak
(sakçy, garawul) diýen türki sözden dörändigini ýaňzydýarlar. Sak 
sözüniň düýp köki barada D. Aýtmuratowyň çaklamasy üns bererlikdir. 
Ol bu gadymy türki halkyň sak/şak diýen adyny “gamçy, “örülen saç” 
manysyndaky 
çagyk
sözi bilen baglanyşdyrýar we ony “depesinde 
örülen saç goýýanlar” diýip düşündirýär. Dogrudan-da, geçmişde türki 
halklaryň esgerleri, umuman erkek adamlary şeýle saç goýupdyrlar. Hut 
ýaňy-ýakynlara çenli türkmen obalarynda depesi (ýa ýeňsesi) gulpakly 
oglanlary görmek bolýardy. Bu ýagdaý ata-babalarymyzyň şol gadymy 
däbiniň dowamydyr. Eger D. Aýtmuratowyň şu pikiri dogry bolsa, onda 
sak
sözüniň “gulpak”, “örülen saç” manysynyň tarapyny tutup biljek 
sakak
diýen türkmen sözüniň bardygyny hem ýatladýarys. Ol tuwalga 
(şlem), telpek, şlýapa ýaly başgaplaryň başdan gaçmazlygy üçin, eňegiň 
aşagyndan geçirilip daňylýan ýüpi aňladýar.
SAKAW, SAKAWY
Ärsarylaryň 
sakaw
we ýomutlaryň 
sakawy
diýen tireleriniň atlary 
sak
diýen gadymy halkyň adyndan we köplügi, jemi bildirýän 
–aw (asly 
–ak)
goşulmasyndan emele gelen bolsa gerek. Bu adyň tirebaşynyň 
lakamy bilen baglanyşykly bolmagy hem mümkindir.

---

187
SAKAR, SAKARJA, SAKARLY, SAKGAR
Sakar we Sakarçäfe raýonlaryna adyny geçiren sakarlaryň ady 
Mahmyt Kaşgary, Reşideddin ýaly orta asyr alymlarynyň işlerinde 
agzalmaýan bolsa-da, bu taýpa gadymy we uly türkmen taýpalarynyň 
biridir. Onuň bölekleri soňra beýleki türkmen taýpalarynyň düzümine-
de aralaşypdyr. Meselem, burkazlarda