Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

penj
(“bäş”) we 
war
(”agyz”) sözünden 
bolup,ilki bäş ýaba bölünýän gatlalary aňladyňdyr.
PEREŇ, PERREŇ
Ärsarylaryň gara bölümindäki pereň, Mary tekeleriniň düzümindäki 
perreň (merjenliperreň 
we
 begliperreň)
tireleriniň atlary “ýewropaly” 
diýen manydadyr. Aslynda pereň sözi 
frank
diýen taýpa adynyň 
türküleşen görnüşidir. Seljuklar hereketi döwründe (XI asyrda) we ondan 
öň Ýewropa çäklerine aralaşan türkmenler bu etrapda ýaşaýan ilata, 
esasan hem rumlulara (wizantiýalylara) 
pereň
, ol ýerden Orta Aziýa 
getirilýän üýtgeşik harytlara hem 
pereňi
(pereňi mawut, pereňi tüpeň) 
diýipdirler. Pereňliler bilen goşulyşan, olaryň käbir topryny öz içine 
siňdiren türkmenleriň ýene gadymy watanlaryna dolanyp gelenlerine 
pereň, perreň diýen etnik atlaryň dakylan bolmagy mümkindir.
POLAT, POLATKEL, POLATLY, POLATŞA
Ata, gökleň we çowdur taýpalarynda 
polat
, ärsarylarda 
polatly
, 
saryklarda hem 
polatkel
we 
polatşa
atly urug-tireler bolup, olara 
tirebaşylarynyň ady dakylypdyr. Polat atlar şahslar barada alymlaryň 
arasynda dürli pikirler bar. Meselem, Abylgazy polat atly tirelere adyny 
geçiren Polady Ürgenç (Köneürgenç) hökümdary Akataý hanyň ogly 
Bulat bilen baglanyşdyrýarlar, çünki ol Hywa etrapynyň we bu ýerde 

---

182
ýaşaýan uludepe hem-de güneş ärsarylarynyň hany edilip bellenilýär. 
G.I.Karpow bolsa saryklaryň polatkel we polatşa tirelerine Altyn Orda 
hany, Şadybegiň ogly Polat hanyň (höküm süren ýyllart 1407—1410) 
adynyň dakylandygyny ýazypdyr.
Alymlaryň bu pikirlerini inkär etmek niýetimiz ýok, sebäbi 
ärsarylaryň Hywa, saryklaryň hem Altyn Orda hanlaryna garaşly bolup 
ýaşandyklary tarhy hakykat (polatşa etnoniminiň şa sözüne üns beriň). 
Ýöne Mahmyt Kaşgarynyň döwründe (XI asyr) garlyk türkmenleriniň 
bir tiresine bulat 9polat) diýlendigini göz öňünde tutup, ýokardaky 
etnonimleriň hiç bolmanda käbiriniň öz gözbaşyny garlyk bulatlaryndan 
alandyr diýip çaklaýarys.