Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

tulu
diýen etnonimi “tugly, ýagny “baýdak göterijiler” diýip düşündirýär.
DODURGA 
Orta asyrlarda 24 türkmen taýpasynyň biriniň, häzir bolsa 
gökleňleriň iki uly bölüminiň biriniň ady bolan 
do:durga
sözi (o sesi 
uzyn aýdylýar) Mahmyt Kaşgaryda 
tutyrka (tuwtyrka)
, beýleki ähli 
çeşmelerde dudurga görnüşinde ýazylypdyr. Mahmyt dodurgany 24 
taýpanyň içinde 16-njy, Reşideddin 10-njy, Salar Baba 11-nji, Ýazyjy-
ogly we Abylgazy bolsa 7-nji orunda goýýar. Reşideddin dodurga sözüni 
Oguz hanyň Aýhan diýen oglunyň 2-nji, Abylgazy 3-nji, Salar Baba 

---

141
bolsa Ýyldyzhan diýen oglunyň üçünji perzendiniň ady we ondan önen 
il hasaplaýarlar, adyň manysyny “mülk tutup, ýasamyş kylmak” (ýagny 
“ýurt alyp, ony saaklamany başarýan”) diýip düşündirýärler. Ylmy 
nukdaýnazardan beýle düşündiriş maňzyňa batmasa-da, bu adyň manysy 
barada häzirlikçe başga delil ýok.
G.I.Karpow dodurgalaryň köp böleginiň seljuklar hereketi döwründe 
Türkiýäniň Anadolu welaýatyna we Ermenistanyň günortasyna gelip, 
ýurt tutunandygyny belleýär.
DOKUZ
Hojambaz raýonynda ýaşaýan olamlaryň düzüminde 
dokuz
(olam 
şiwesinde 
tokguz
) diýen tire bolup, onuň ady Halaçdaky Dokuzjeňňel 
diýen ýere-de dakylypdyr (öň dokuzlar şu ýerde oturypdyrlar). 
G.I.Karpow, R.G.Kuzeýew ýaly alymlar bu tiräniň adyny VII—VIII 
asyrlara degişli Orhon-Ýeniseý türki ýazuw ýadygärliklerinde duş gelýän 
dokuz-oguz
diýen taýpalar birleşginiň adynyň gysgalan görnüşi hasap 
edýärler. Şol eýýamda uýgurlara dokuzoguz diýlipdir. Garagalpak alymy 
Daulen Aýtmuratow türkmen, başgyrt, gagauz, gazak, altaý, garagalpak, 
gyrgyz, özbek, nogaý, tuwa halklarynyň, şeýle-de Nurata türkmenleriniň 
düzüminde duş gelýän