Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

BALKAN, BALKANLY, MAŇGYŞLALY, MAŇGYŞLOW
Salyrlaryň, tekeleriň, ärsarylaryň, hojalaryň düzüminde 
balkanly
, 
maňgyşlaly
, Samarkant welaýatyndaky Nurata türkmenlerinde bolsa
maňgyşlow
diýen urug-tireler bolup, olar X-XI asyrlardan soň 
türkmenleriň Balkanda we Maňgyşlakda oturandygy bilen baglanyşykly 
ýüze çykypdyr. Soňky döwürlerde bu etrapdan göçmäge mejbur bolan 
ilat Lebap we Murgap boýlarynda, Nuratada ýaşaýan garyndaşlarynyň
arasyna gidýär. Öňki oturymly ilat soň gelen garyndaşlaryny olaryň 
çykan mekanlary boýunça atlandyrmaga başlaýar.
BALYKÇY
Ýomutlaryň uşak we ärsarylaryň güneş bölümlerinde
balykçy
diýen tireler duş gelýär. Ýerli ýaşulular Kaspi deňziniň ýakalarynda 
balykçylyk bilen gün görlen döwürlerde bu etnik toparlara şeýle adyň 
dakylandygyny gürrüň berýärler. Gadymy grek taryhçysy Gerodotyň 
(biziň eramyzdan öňki 490-425 ýyllar) Kaspi deňziniň kenarynda 
düwlen (orusça týulen) derisinden eşik geýýän halkyň ýaşaýandygy, 
onuň balygyň etini çig iýip gün görýändigi baradaky maglumatlaryny 
ýaşulularyň gürrüňleri bilen sepleşdirseň, balykçy diýen etnik adyň 
balykçylyk zerarly ýüze çykandygy hakykata laýyk ýaly görünýär. Ýöne 
indiki getirjek delillerimiz bu etnonimiň başga manysynyň tarapyny 
çalýar.
Balykçy, balyksy
diýen urug-taýpa atlary gazak, gyrgyz, 
başgyrt, hatda tuwa ýaly türki halklaryň düzüminde-de bar. Bu bolsa 
balykçy diýen etnik toparyň gadymy türk eýýamynda, türkmenleriň 
Kaspi boýlaryna gelmezden has öň ýüze çykanlygyny görkezýär.
Şäher
diýen pars- täjik sözi türki dillere aralaşmazdan öň, bu 
sözüň ornuna gadymy türki
balyk
sözi ulanylypdyr. Başgyrt alymy 
R.G.Kuzeýewiň pikirine görä, şol zamanda şäherde ýa-da şäheriň 
eteklerinde ýaşaýan oturymdar ilata çarwalar balykçy, ýagny “şäherli” 
diýip at beripdirler. Bu at soňra taýpa adyna öwrülip, ol dürli türki 
halklaryň düzümine aralaşypdyr.
Balykçy
diýen adyň yzyndaky –çy goşulmasynyň häzirki wagtda 
kesp-hünär bildirýän goşulmadygyny nazara alyp, bu etnik adyň 
“şäherli” diýen manysyny inkär etmek bolmaz, çünki ençeme türki 

---

68
dillerde, hatda türkmen diliniň ýomut, nohurly ýaly şiwelerinde orun 
bildirýän