Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

dokuz, tokuz
etnonimleriniň aslyny 
tuk, tük
(ýagny 
tüý
) sözünden gözleýär we bu ady “depesinde örülen saç, çokul 
goýýanlar” diýip düşündirýär.
DÜÝEJI
Türkmen taryhynda mynasyp yz galdyran taýpalaryň biri hem 
düýejilerdir. Häzirki döwürde olar Çärjew raýonynyň Talhanbazar, 
Ýylanly raýonynyň Garamazy, Bäherden raýonynyň Hankäriz we 
Ýarajy, Esenguly raýonynyň Çekiçler obalarynda, Çeleken-Nebitdag 
etraplarynda ýaşaýarlar. Respublikamyzyň çäklerinden daşarda-da, 
meselem, Buhara welaýatynyň Wabkent raýonynyň Frunze adyndaky 
kolhozynda (2 oba), Garagalpagystanyň Dörtgül raýonynda hem düýejiler 
bar. Azerbaýjanda tutuş bir raýon we demir ýol stansiýasyna Deweçi 
(Düýeji) diýilýär. Bu ýerde-de düýeji taýpasy ýaşaýar. Düýejileriň bir 
bölegi Eýranyň Morawadepe raýonynda (Soňudagyň günortasynda), 

---

142
Kümüşdepe, Bendirtürkmen, Omcaly, Aktokav obalarynda va\avarlar. 
Türkiýe, Yrak, Sirab ýaly ýurtlarda-da düýejilere duş gelinýär. Şunça giň 
territoriýa ýaýran düýejileriň geçmişde uly taýpany emele getirendigine, 
olaryň asyl köküniň birdigine şek bolup bilmez, çünki ýokarda saanan 
raýonlarymyzda, häzir biri-birinden has uzakda ýerleşen düýejileriň urug-
tire atlary, olaryň dä-dessurlary, käbir şiwe sözleri köplenç biri-birine 
gabat gelýär. Meselem, akja, saryja, ödek, hywaly, porran, myýawut ýa-
da miýewit, semedin, gereý diýen tireler sanan obalarymyzyň köpüsinde 
bar. Eýranda bularuň üstüne perran düýejiler hem goşulýar.
Türkmenistanda, Özbegistanda, Eýranda, Garagalpagystanda 
ýaşaýan 
düýejiler
özlerini 
diýeji
, Azerbaýjandakylar hem 
deweji
, 
däwäji
diýýärler. Bu at düýe sözünden we kesp-kär bildirýän 
–çi
goşulmasyndan durýar (türkmen tire-taýpa atlarynda