Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

temir
diýen aýry-aýry tireler hem bar. Bu 
etnonimiň şol iki tiräniň goşulyşmagy netijesinde dörän bolmagy hem 
mümkindir.
GUŞÇY
Abdallaryň we hataplaryň düzüminde 
guşçy
diýen uruglar bar. Alili 
we sakar taýpalaryndaky 
gutçy, gutjy
diýen urug atlaryny hem alymlar
guşçy sözüniň biraz üýtgän görnüşi hasap edýärler, ýöne onuň gadymy 
gut diýen etnonimden emele gelen bolmagy hem mümkindir (gut 
barada, “Bagty, gutlar” diýen makala serediň). Guşçular gadymy türki 
eýýamda uly taýpalar birleşigi hökmünde emele gelip, Günbatar Türk
Kaganatynyň düzümine giripdir we VI-VII asyrlarda türki halklaryň
Orta Aziýany eýelemeginde uly rol oýnapdyrlar.
Guşçy diýen taýpalaryň gyrgyz, gazak, özbek, nogaý, başgyrt, 
azerbaýjan, türk, hatda altaý halklarynyň düzüminde-de bardygyny 
nazara alyp, başgyrt alymy R.G.Kuzeýew bu taýpanyň etnik adynyň 
Altaý etraplarynda biziň eramyzdan has öň ýüze çykanlygyny, guşçy 
sözüniň bolsa guş arkaly aw etmek bilen baglanyşyklydygyny ýazýar. 
Dogrudan-da, gadymy türkleriň durmuşynda guş bilen aw etmäge köp 
üns berlipdir. Reşideddiniň ýazyşyna görä, mongol hanlary öz köşgünde
ýörite guşçular (awçylar) saklapdyrlar. Ärsary babanyň döwründe
Balkan etraplarynda-da guş bilen aw etmek hünäri ýörgünli eken. 
Diýmek, guşçy diýen etnik at halkymyzyň gadymy hünäri bilen 
baglydyr.
GÜNEŞ
Ärsarylaryň dört uly bölüminiň ikinjisine 
güneş
diýilýär. Bu 

---

127
etnonim 
güneş
, 
güneç
görnüşinde Türkiýe türkmenlerinde-de duş 
gelýär. Taýpa ady hökmünde baryp XVI asyryň ortalaryna degişli
çeşmelerde ýatlanýan bu etnonimi Abylgazy Ärsary babanyň agtygynyň, 
Mustapagazynyň bolsa oglunyň ady bilen baglanyşdyrýar. Güneşleri 
Oguz hanyň birinji ogly Günhanyň nebereleri hasaplanýanlar-da, olary 
gadymy gunlara syrykdyrýanlar-da bar. Biz soňky pikiriň tarapynda, 
çünki N.A.Bernştam ýaly abraýly alymlar Günhanyň adynyň-da gun 
diýen etnonimden bolmagynyň mümkindigini çaklaýarlar.
Diýmek,