Baxtiyor mengliyev

H.Ne
’
matov,  B.Mengliyev.  Tilshunoslikning  falsafiy  masalalari.  – 
Toshkent, 2018.
 
127

---

Har  ikkala  guruh  so‘zlari  ham  yasama  so‘z  hisoblanadi.  Biroq 
birinchi  guruh  so‘zlari  qulay,  odatlanilgan,  keng  iste’molli  bo‘lsa, 
ikkinchi  guruh  unchalik  qulay  emasligi,  kam  iste’molliligi, 
favquloddaligi bilan ajralib turadi.  
Ko‘rinadiki, birinchi guruh ijtimoiylashganlik xossasiga ega va 
shu  boisdan  yuqorida  aytilgan  belgilar  ularning  barchasi  uchun 
umumiy.  Ikkinchi  guruh  birliklari  esa  nutqiy  hodisa  ekanligi, 
endigina so‘z yasash qolipidan chiqqanligi bois, odatlanilmaganlik, 
favquloddalik kasb etgan. 
Nutqiy  yasama  so‘zning  ayrimi  nutqdagina  mavjud  bo‘lsa, 
ba’zilari  o‘zini  chiqargan  qolipdan  uzoqlashib,  bir  butun  holda 
lisoniy sathga “ko‘tarilib ketgan” bo‘ladi. 
So‘z yasash qolipi ham hosilasining lison va nutqqa munosabati 
jihatidan  farqlanadi.  Ularni  unumsiz  (tarixiy)  va  unumli 
(zamonaviy) so‘z yasash qolipi sifatida farqlash lozim.