Baxtiyor mengliyev

Mustaqil o‘zlashtirish uchun 
Ma’no nozik masala 
Bir qarashda til birliklarining ma’nosi oddiyga o‘xshaydi. Biroq 
har bir sathda o‘z birliklarining ma’no sirlari bor.  
 
Leksikada 
so‘zlar  birlik  va  ko‘plikda  bo‘ladi  deymiz: 
oyoq,  uy,  stul
 
birlikda; 
qo‘llar,  toshlar
  ko‘plikda; 
xalq,  millat
  –  jamlovchi  ot. 
Lekin  nega  oyoq  bitta  predmetni  anglatsa, 
Tovuq  bir  oyoqda 
turibdi
  deymiz?  Demak, 
oyoq
  so‘zida  birlik  ma’nosi  ikki  marta 
ifodalangan ekan-da! 
Uy toshdan qurilgan
 (bitta toshdanmi?)  
 
Morfologiyada 
Yoki 
chaqaloqcha
  so‘zini  olaylik. 
Chaqaloq
  aslida  “kichkina” 
ma’nosiga  ega.  Lekin  unga  kichraytirish-erkalash  qo‘imchasini 
qo‘shamiz. 
Teshik
  so‘zida  ham  “kichik”  degan  ma’no  bor.  Ammo 
juda katta teshik
 degan birikmani qo‘llaymiz. 
117

---

Sintaksisda 
Sintaksisda  ham  bunday  qiziq  ma’nolarni  ko‘rish  mumkin. 
Masalan, 
Salim  uyga  bordi
  gapida 
bordi
  bir  martalik  harakatni 
ifodalagan.  Lekin  uni  ikki  marta  qo‘llasak-chi: 
Salim  uyga  bordi, 
bordi.
 
Bordi so‘zi
 ikki marta qo‘llanganda, ikki marta takrorlangan 
harakatni emas, ko‘p, tinimsiz harakatni ifodalaydi.