|
3. Ana tilin oqıtıw metodikasınıń basqa predmetler menen baylanısı
Juwmaqlaw
Paydalang`an a`debiyatlar dizimi
<< Balalar ta’rbiyasi, barkamal a’wlad degende, biz O’zbekistannin’
ulli keleshegin na’zerde tutamiz.>>
I.A.Karimov
Kirisiw
Baslawısh klasslarda ana tilin oqıtıwdin` tiykarg`ı maqsetlerı oqıwshılardın`
so`ylew ha`m oylaw, do`retiwshilik ko`nlikpelerin rawajlandırıw, tildin` du`zilisi
ha`m qollanılıwı tuwralı bilimlerin qa`liplestiriw, o`zinin` so`ylew a`meliyatında ana tilinin` bay mu`mkinshiliklerinen tolıq ha`m sheber paydalana biliw uqıbın ha`m ko`nlikpelerin qa`liplestiriwden ibarat.
Ana tilin oqıtıw metodikası - mekteplerde ana tilin oqitiwdiń jollarin, usillarin belgileydi hám pedagogikaliq ilimlerdiń qatarina kiredi. Uzaq dáwirler boyınsha islenip shiǵilǵan ilimiy teoriyalarǵa súyene otirip, oqiwshilardi oqitiw, tárbiya beriw, sol arqals olardi rawajlandirip otırıw isiniń ámeliy waziypalarin sheshe alatuǵin ózine tán ob`ektine, mazmunina, úyreniw izbe-izligine, izertlew metodlarina, dálillew usillarina iye boladi.Ana tilin oqitiw metodikasiniń úyrenetuǵin páni jaslarǵa tálim-tárbiya beriw prosesinde ana tilin hár tárepleme úyreniw, sol úyrenetuǵin pániniń tiyimli jollari menen usillarin izertlew menen uzaq sinawdiń juwmaǵiniń oniń nátiyjeli, qolayli dep tabilǵan jollarin oqiw protsesinde ámeliy jaqtan iske asirip otiriw, solay etip bulardiń nátiyjeli juwmaqlarin mektep turmisina endirip bariwdan ibarat. Ana tilin oqitiw metodikasi bunday oqitiwdiń barisinda baslawish klaslarda oqiwshilardiń ana tilin hár tárepleme (sawat ashiw, til ósiriw, oqiw, grammatika, fonetika, leksika boyinsha) úyreniwdiń, úyrengenlerin ámeliy jaqtan iske asirip bariwdiń qolayli zańliliqlarin islep shiǵiw waziypasi da júklenedi. Soniń menen birge ana tilin oqitiw metodikasi tálim-tárbiya isine jámiyet tárepinen qoyilip otiratuǵin sosialliq talap bolǵan - jaslardi joqari adamgershilik ruwxinda tárbiyalap bariw, olardiń sana-sezimin rawajlandirip otiriwda nátiyjelilikke erisip otiratuǵin tiyimli progressiv jollarin da, usillarin da, qarastirip, oni iske asiriwǵa jol-joba kórsetip, sheship otiradi. Ana tilin oqitiw metodikasi tálim-tárbiya tarawiniń aldinda turǵan bunday waziypalarǵa jol-joba kórsetip bariw menen birge, studentler menen muǵallimlerdiń usinday ádiwli iske súyispenshiligin arttiriwdi, uliwma pedagogika, jeke pánler metodikasi tiykarinda sistemali bilim menen támiyin etiwdi, iske dóretiwshilik qatnasti, aldińǵi tájiriybelerdi tinbay úyrenip bariw hám nátiyjeli formalari menen túrlerin paydalana biliwdi kózde tutadi. Ta`lim tarawindag`i a`melge asirilip atirg`an tu`pkilikli o`zgerisler bulma`seleni sheshiwde jan`asha jandasiwlardi talap etpekte. Baslawish ha`m ortamektepler ushin ta`lim standartlarinin` jaratiliwi ha`m a`meliyatqa engiziliwi,oqitiwdin` basli maqsetlerinin` o`zgeriwi, og`an jeke shaxsqa bag`darlang`anjandasiwdin` u`stinligi sharayatlarinda tilge u`yretiw sistemasin du`ziwde balalardin` rawajlaniw psixologiyaliq ja`ne jas o`zgesheliklerin esapqa aliw u`lken a`hmiyetke iye bolmaqta. Balanin` rawajlaniwinin` psixolingvistikaliq nizamliliqlarin toliq esapqa almaw grammatikaliq teoriyani sanali ha`m teren` u`yreniwge kesent etedi,oqitiw protsessinde oqiwshilardin` qa`biletlerine su`yenip is tutiwg`a mu`mkinshilik bermeydi. Kishi mektep jasindag`i oqiwshilardin` psixolingvistikaliq rawajlaniw nizamliliqlarin jeterli bahalamaw ko`binese oqitiw protsessinin` intensivligin ku`sheytiwde, bir qatar oqiw ko`nlikpelerin waqtinan burin qa`liplestiriwge umtiliwda, bilimlerdin` u`stinligin u`zil-kesil ta`miyinlewge umtiliwda ko`zge taslanadi. Bul bolsa usi ko`nlikpelerdi toliq jaratiwg`a ja`rdem bermeydi, al oqitiw protsessi ko`zde tutqan psixikaliq protsesslerdi toqtatip qoyadi. Na`tiyjede orta mektepke grammatikaliq teoriyani u`yreniwge tayar emes oqiwshilar keledi, sebebi olar abstrakt teoriyaliq oylaw ha`m til teoriyasi tiykarlarin ug`ip aliw ushin za`ru`r ko`nlikpelerge iye emes.
Do'stlaringiz bilan baham: |
