Баҳром ирзаев туркистон жадидларининг

Саййид Али Хўжа 1918 йил 
Армуғон. 1922 йил 8 апрель.
Ҳаракатда баракат
Дунёдаги миллатларнинг маданий ҳаётга қандай 
йўллар билан етишганлигининг сабабини текширсак 
қизиқ-қизиқ ҳолатларга учраймиз. Бугун ер юзида та-
раққий жиҳатидан биринчи ўринни олғон японлар 
бундан 40–50 йил илгари ваҳший бир ҳолда яшар эди-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

74
лар. У вақт бутун оврупо жаҳонгирлари япон оталари-
ни луқма қилмоқ учун оғзини очиб турган эди.
Лекин, Оврупо жаҳонгирларининг истило сиёсати-
ни сезган Япон ҳукумати кишилари ҳар турли илмий 
уюшмалар очиб япон ёшларини таҳсил учун чет эллар-
га юбориш ишларига киришдилар. Оз фурсатда Овру-
по мактабларига ҳейлигина япон шогирдлари жўна-
тилди. Таҳсилларини битирган шогирдлар ватанларига 
қайтиб японларни оқартиришга бошладилар.
Кўп ўтмади. Японияда юзлаб Оврупо тартибида 
мактаблар барпо этилиб, 50 йил ичида япон миллати 
таниб бўлмас бир маданиятга эга бўлди ва биринчи 
давлатлар қаторига кирди.
Япон миллати шунчалик маданийлашгани билан 
четга ўқувчи йўллашни тўхтатмади. Тескарисинча, 
йилдан-йилга четга борувчи ўқувчиларнинг сони-
ни оширди. Ҳозирги замонда Япониянинг Оврупо ва 
Амриқода ўқиб турувчи минглаб болалари бор.
Японлар чет элларга ўқувчи юбориш учун фақат 
ўзларининггина ғайрат ва ҳимматлари соясида муваф-
фақ бўладилар. Биз ҳам ўзимизнинг ҳозирги ҳолда та-
наззулга кетганлигимизни кўриб умидсизланмасдан 
бор кучимиз билан Оврупо ва Амриқога ўқувчилар 
юборишимиз лозим (!).
Мана бизда яқинда очилган “Қўмак” уюшмаси 
шул вазифани адо этадир.
Бу тилакка етишиши учун тепамизда турган ҳуку-
матимизнинг ёрдам кўрсатишининг табиийлиги, уми-
димизнинг бекорга чиқмаслиги учун жонлик далил-
дир. Тилакка етишмак учун ўзбек элининг чидамлик 
ғайрати, олийжанобона ҳиммати лозимдир.
“Кўмак” уюшмасига халқнинг яхши кўз билан қа-
раб ишонч билдирганини кўриб турамиз. Кечагина 
очилган “Кўмак” уюшмасига юз, минглаб кўмак келиб 
туриши, биргина Мирзочўли қишлоғидан 75 дона қўй 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

75
келиши, аъзолари сонининг юзга қадар бориши. Ҳар 
бир ердан “Кўмак” уюшмаси очилишини табриклаб 
хат ва телеғромларнинг келиши бир оз фурсатда биз-
дан ҳам Оврупо ва Амриқога ўқувчилар юборилишига 
мумкин эканлигига ишонч билдирадир.