Barcha dasturlash tillari kabi Python dasturlash tili ham rivojlanib, zamonga va talabga qarab ishlab chiqaruvchilar tomonidan o’zgarishlar kiritib borilmoqda

Set metodlari

Metod	Mamuni
add(x)	x elementlarni set ga qo’shadi
clear()	set dagi elementlarni o’chiradi
copy()	set nusxasini yaratadi
x.difference(y)	x da bo’lib, y da bo’lmagan elementlar to’plamini hosil qiladi
x.difference_update(y)	x va y dagi elementlarni o’chiradi
discard(x)	to’plamda x element bo’lsa, uni o’chiradi
x.intersection(y)	x va y kesishmasidagi elementlar to’plamini hosil qiladi
x.isdisjoint(y)	x va y lar umumiy elementlarga ega bo’lmasa, True qiymatini beradi
x.issubset(y)	x dagi barcha elementlar y da yotsa, mavjud bo’lsa, True qiymatini beradi. (Agar x y bo’lsa True qiymatni beradi).
issuperset()	y dagi barcha elementlar x da bo’lsa, True qiymatini beradi. (Agar y x bo’lsa True qiymatni beradi).
pop()	To’plamdagi oxirgi elementni o’chiradi
remove()	Ko’rsatilgan elementni o’chiradi.
x.symmetric_difference(y)	x va y to’plamlar kesishmasidan tashqaridagi elementlar to’plamini beradi.
union()	Bir nechta to’plamlarni birlashmasini beradi.

Ro’yxat (list)
Python tilida ro’yxatlar tartiblangan, o’zgartiriladigan ketma-ketlik bo’lib, to’plamlar kabi yoziladi. Ulardan farqi ro’yxat elementlari kvadrat qavslar ichida yoziladi va ular tartiblangan bo’ladi, ya’ni har bir element tartib nomeri (indeksi)ga ega bo’ladi.
Ro’yxatni yaratish:
mevalar = ["olma", "gilos", "shaftoli", "bexi"]
print(mevalar)
Natija: ['olma', 'gilos', 'shaftoli', 'bexi']

Ro’yxat elementlarining har biri o’z tartib nomeri (indeksi)ga ega bo’lib ular 0 dan boshlanadi. Yuqoridagi misolimizda mevalar nomli ro’yxat yaratilgan bo’lib, 4 ta (0, 1, 2, 3) elementdan iborat. 0 – element olma, 1 – element gilos va h.k.

mevalar = ["olma", "gilos", "shaftoli", "bexi"]
print(mevalar[2])
Natija: shaftoli

Ro’yxatning biror elementiga murojaat qilish yoki o’zgartirish uchun shu element indeksiga murojaat qilish yoki almashtirish mumkin.

mevalar = ["olma", "gilos", "shaftoli", "bexi"]

mevalar[3] = "uzum"
print(mevalar)
Natija: ['olma', 'gilos', 'shaftoli', 'uzum']

Ro’yxat elementlarining tiplari turlicha bo’lishi ham mumkin.

a = [15, 12, 26, 18, 24.31]
a[3] = "uzum"
print(a)
Natija: [15, 12, 26, 'uzum', 24.31]

Ro’yxat elementlarining sonini aniqlash len() metodi yordamida aniqlanadi:

a = [15, 12, 26, 18, 24.31]
print(len(a))
Natija: 5

Ro’yxat oxiriga element qo’shish append() metodi yordamida amalga oshiriladi:

mevalar = ["olma", "gilos", "shaftoli", "bexi"]
mevalar.append("uzum")
print(mevalar)
Natija: ['olma', 'gilos', 'shaftoli', 'bexi', 'uzum']

Ro’yxatga ko’rsatilgan indeks bo’yicha element qo’shish insert() metodi yordamida amalga oshiriladi:

mevalar = ["olma", "gilos", "shaftoli", "bexi"]
mevalar.insert(2,"uzum")
print(mevalar)
Natija: ['olma', 'gilos', 'uzum', 'shaftoli', 'bexi']


sort() metodi ro’yxatdagi elementlarni osongina saralash imkonini beradi. Yuqorida ko’rsatilgan mevalar ro’yxatdagi meva turlarini alfavit bo’yicha saralaylik.
mevalar = ['olma', 'gilos', 'shaftoli', 'bexi']
mevalar.sort()
print(mevalar)
Natija:
['bexi', 'gilos', 'olma', 'shaftoli']

Ro’yxatdagi elementlarni o’chirish bir necha xil usulda amalga oshiriladi.

remove() metodi yordamida aniq ko’rsatilgan elementlar o’chiriladi.
mevalar = ["olma", "gilos", "shaftoli", "bexi"]
mevalar.remove("gilos")
print(mevalar)