Bap new indd

KINEMATIKANÍŃ TIYKARLARÍ
Mexanika: kinematika, dinamika hám statika bólimlerinen turadı.
Biz Mexanikanı úyreniwdi kinematika bólimin úyreniw menen baslaymız. 
Kinematika bóliminde denelerdiń mexanikalıq qozǵalısları úyreniledi, biraq 
bul qozǵalıstı júzege keltiretuǵın sebepler bolǵan kúshlerdiń tásiri esapqa 
alınbaydı. «Kinematika» sózi grekshe «
kinematos
» sózinen alınǵan bolıp, 
«qozǵalıs» degen mánisti bildiredi. Soń Mexanikanıń denelerdiń qozǵalısı
-
na olardıń massasınıń hám óz ara tásirine baylanıslı ekenligin úyrenetuǵın 
bólimi bolǵan dinamika menen tanısamız. Qálegen deneni qozǵalısqa kel-
tiriw ushın oǵan belgili bir kúshlerdiń tásir etiwi kerek. Bunday kúshlerdiń 
qosılıw nızamları menen vektorlıq shamalar temasında tanısamız. Statika
-
da bolsa tásir etiwshi kúshlerdiń qosılıw nızamları hám denelerdiń teń sal
-
maqlıqta turıw shártleri úyretiledi.
Biz kinematikanı úyreniw ushın zárúrli túsinik (materiallıq noqat, esap-
law sisteması, traektoriya) hám shamalar (jol, orın awıstırıw, waqıt, tez
-
lik, tezleniw) haqqında túsinikke iye bolamız. Keyinirek deneler qozǵalısı 
haqqında, kinematikaǵa tiyisli ápiwayı máselelerdiń qalay sheshiletuǵınlıǵın 
bilemiz. Bul bólimde keltirilgen maǵlıwmatlardı «mexanika»nıń keyingi 
bólimlerin úyreniwde paydalanamız.
I bap.
MEXANIKALÍQ QOZǴALÍS 
HAQQÍNDAǴÍ ULÍWMA
MAǴLÍWMATLAR 
II bap.
TUWRÍ SÍZÍQLÍ QOZǴALÍS
III bap.
AYLANBALÍ TEŃ ÓLSHEWLI 
QOZǴALÍS
0
S
t
jol
orın awıstırıw
A
B

---

8
Kinematika tiykarları
I bap.
MEXANIKALÍQ QOZǴALÍS HAQQÍNDA 
ULÍWMA MAǴLÍWMATLAR
1-§. DENELERDIŃ QOZǴALÍSÍ