Bank ishi va investitsiyalar

Muomala harakatlarini tejash funksiyasi. 
Kredit vujudga kelishi davridan boshlab haqiqiy pullarni (oltin, kumush) kredit 
pullari - veksellar, banknotalar, cheklar bilan almashishini ta’minlab kelgan. Lekin, 
oltinning monetar roli yo‘qolishi tufayli kredit bu funksiyasi yordamida naqd pulsiz 
hisob-kitoblarni rivojlantirib, hisob-kitoblarni tezligini va kam harajatliligini 
ta’minlamoqda. Kapitalning muomalada bo‘lish vaqtining tejalishi uning ishlab 
chiqarishda bo‘lish vaqtini oshiradi va bu ishlab chiqarishni kengaytirishga, foydaning 
ortishiga olib keladi. 

---

125 
Bu funksiyaning amalga oshishi kreditning iqtisodiy mohiyatidan kelib 
chiqqan. Uning manbai sanoat va savdo kapitalining doiraviy aylanishi jarayonida 
vaqtincha bo‘shagan moliyaviy mablag‘lar hisoblanadi. Xo‘jalik sub’ektlari pul 
mablag‘larining kelib tushishi va ishlatilishi o‘rtasidagi vaqt bo‘yicha farq faqatgina 
ortiqcha 
mabalag‘lar 
hajmini 
emas, 
balki 
moliyaviy 
mablag‘larning 
yetishmovchiligini ham aniqlab beradi. Shuning uchun korxona va tashkilotlarning 
o‘z aylanma mablag‘larining vaqtinchalik yetishmovchiligini to‘ldirish uchun 
ssudalar olish keng tarqalib borgan.
Kapital tuplanishining jadallashuvi va konsentratsiyalashuvi funksiyasi.
 
Kapital to‘lanishi jarayoni iqtisodiy rivojlanishning barqarorlashuvi va xo‘jalik 
yurituvchi har bir sub’ektning o‘z maqsadiga erishishning muhim sharti hisoblanadi. 
Bu ishlab chiqarishni kengaytirishga, shu bilan birga qo‘shimcha foyda olishga qarz 
mablag‘laridan foydalanish imkonini yaratadi. Shuni ta’kidlab o‘tish zarurki, iqtisodiy 
inkiroz davrida bu resurslarning qimmatliligi ko‘pchilik xo‘jalik faoliyati jabhalarida 
kapital to‘planishini jadallashtirish masalasini hal qilishda to‘sqinlik qiladi. Shunga 
qaramasdan, ko‘rib chiqilayotgan funksiya hozirgi sharoitda rejali iqtisodiyot davrida 
rivojlanmagan va mablag‘lar bilan ta’minlanmagan faoliyat jabhalarini moliyaviy 
mabalag‘lar bilan ta’minlash jarayonini sezilarli tezlashtiradi.