Bank ishi va investitsiyalar

262 
20.5 
Xedjerlash va uning valyuta munosabatlarini tashkil qilishdagi roli. 265 
GLOSSARIY........................................................................................................ 269 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI…....………..............….. 283 
 
 
 

---

7 
Kirish 
 
O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyotini liberallashtirish va modernizatsiya 
qilish jarayonlari va mamlakatimizni Yevroosiyo iqtisodiy hamkorlik tashkilotiga 
a’zo bo‘lishi hamda Umumjahon savdo tashkilotlari bilan olib borayotgan aloqalari 
bevosita amalga oshirilayotgan pul-kredit siyosatiga bog‘liq. Chunki pul-kredit 
tizimi mamlakat iqtisodiyotini mablag‘ bilan ta’minlovchi va iqtisodiy 
islohotlarning samarasini belgilovchi infratuzilma bo‘lib hisoblanadi.
Iqtisodiyotning erkinlashuvi sharoitida tijorat banklari muassasalarining 
keng tarmoqqa ega bo‘layotganligi, o‘z navbatida, mijozlarga sifatli bank 
xizmatlari ko‘rsatish, ularning bank xizmatiga bo‘lgan ehtiyojlarini to‘liq qondirish 
va tijorat banklari o‘rtasidagi raqobat muhitini kuchayishiga imkon bermoqda. 
Ayniqsa, keyingi yillarda o‘z faoliyatini boshlagan nobank tashkilotlari 
hisoblangan mikrokredit tashkilotlari va lombardlar bank xizmatlari bozorida 
tijorat banklariga kuchli raqobatni yuzaga chiqarmoqdalar.
Mamlakatimizda 
olib 
borilayotgan 
iqtisodiy 
islohotlarning 
borish 
natijalariga asosan O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev 
quyidagilarni alohida ta’kidladi: “2021 yilda iqtisodiyotni kamida 5 foizga 
o‘sishini, budjet defitsiti yalpi ichki mahsulotga nisbatan 5,4 foizdan oshmasligini 
ta’minlashimiz zarur. Kelgusi 2 yilda esa budjet defitsitini 2 foizdan oshirmaslik 
bo‘yicha hukumat zarur chora-tadbirlarni belgilashi lozim. 
Mana, valyuta bozori erkinlashganiga ham 3 yildan oshdi. Shu davrda erkin 
valyuta ayirboshlash bo‘yicha yurtimizda yetarli tajriba to‘plandi. Endi 
iqtisodiyotimizning xorijiy valyutaga bog‘liqlik darajasini bosqichma-bosqich 
kamaytirish kerak. Shu maqsadda kelgusi yilda valyuta kreditlari ulushini hozirgi 
50 foizdan 45 foizga, ya’ni, kamida 2 milliard dollarga pasaytirish lozim. 
Yangi yilda milliy valyutada chiqariladigan xalqaro obligatsiyalar ulushini 
hozirgi 25 foizdan kamida 40 foizga oshirish zarur. 
Shu bilan birga, kelasi yili banklararo valyuta bozori “onlayn” platformaga 
o‘tkaziladi va tadbirkorlarga valyutani bevosita bankning o‘zidan sotib olish uchun 
imkoniyat yaratiladi. Natijada tadbirkorlar valyutani hozirgidek 4 kunda emas, 
yarim soatda sotib olishi mumkin bo‘ladi.”
1 
Ushbu muammolarni hal etish bevosita “Pul va banklar” fanini o‘rganishga 
bog‘liq. Bu fan orqali ta’lim oluvchilar zamonaviy pul, bank nazariyasi va 
moliyaviy boshqaruv, qimmatli qog‘ozlar bilan operatsiyalar, banklar tomonidan 
pul muomalasini boshqarishning nazariy asoslarini va amaliy uslublarini 
o‘rganadilar. Bundan tashqari zamonaviy moliya-kredit nazariyasida O‘zbekiston 
Respublikasida iqtisodiyotni liberallashtirish va modernizatsiya qilish jarayonlari 
bo‘yicha qabul qilinayotgan qarorlar samaradorligini baholshning yo‘llari va 
metodlari ko‘rib chiqiladi. 
“Pul va banklar” fanini maqsadi ta’lim oluvchilarni pul-kredit sohasi 
qonuniyatlari, uni ijtimoiy takror ishlab chiqarishdagi tutgan o‘rnini o‘rgatishdan 
1
Sh.M.Mirziyoev. O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning Oliy Majlisga Murojaatnomasi.
29.12.2020 yil.

---

8 
iborat. Shu bilan birga “Pul va banklar” fanining vazifalari bo‘lib ta’lim oluvchiga 
zamonaviy pul, kredit va bank nazariyasini o‘rgatish; pul-kredit munosabatlarini va 
rivojlanish 
yo‘nalishlarini o‘rgatish; hozirgi zamon pul-kredit tizimi 
qonuniyatlarini tahlil etish; inflyatsiya va uni keltirib chiqaruvchi omillarni 
o‘rganish va ularni boshqarishni ko‘rsatib berish hisoblanadi. 
Mazkur darslikda mualliflar tomonidan bildirilgan fikr-mulohazalar 
hisoblanadi, shuning uchun mazkur o‘quv qo‘llanma kamchiliklardan holi emas. 
Kitobxonlar bildirgan taklif va mulohazalar mualliflar tomonidan keyingi nashrda 
albatta inobatgan olinadi. 

---

9