Baliqlar katta sinfi- pisces. Tog’ayli baliqlar sinfi- chondrichthyes. Tikanli akulaning tashqi va ichki tuzilishi

21-rasm. Erkak akulaning siydik-tanosil sistemasi sxemasi:
l-buyrak, 2-siydik yo'li, 3-siydik-tanosil so'rg'ichi, 4-chap urug'don (o'ng urug'don ko'rsatilmagan), 5-urug' chiqaruvchi kanallar, 6-urug' yo'li, 7-urug' pufagi, 8-qizilo'ngach, 9-jigar, 10-qorin juft suzgichiniug kopulyativ o'sig'i, 11-kloaka
bo'shlig'i.
Erkaklik jinsiy hu-jayralari urug'donning kanallarida shakllanadi. Hali yetilmagan spermatozoid urug' chiqarish yo'li orqali buyrakning oldingi qismidagi urug'don ortig'iga tushadi va bu yerda ular to'liq yetilgach, urug' pufa-giga yig'iladi. Otalantirish vaqtida urug' pufakchalarining devor-lari qisqarib, spermatozoidlarni kloakaga tushiradi, so'ngra bu yerdan kopulyativ organ orqali urg'ochisining kloakasiga to'kiladi.


22-rasm. Urg'ochi akulaning siydik-tanosil sistemasi sxemasi:
l-buyrak, 2-siydik yo'li, 3-siydik so'rg'ichi, 4-chap tuxumdon (o'ng tuxumdon ko'rsatilmagan), 5-tuxum yo'li, 6-har ikJki tuxum yo'li uchun umumiy voronka,
7-qobiq bezi, 8-bachadon, 9-tuxum yo'li teshigi, 10-c qizilo'ngach, 11-jigar, 12-kloaka bo'shlig'i.
Urg'ochilarining juft tuxumdoni (19-rasm) ham qizilo'ngachning ikki yonboshida yotadi. Tuxum yo'llarining oldingi uchi jigar atrofidan o'tib, jigarning qorin (ventral) tomonidagi markaziy pallada joy­lashgan umumiy voronkaga qo'shiladi. Tuxum yo'llarining yuqori uchidan bir oz pastroqda bittadan yu-maloq bo'rtma bo'lib (sekreti tuxum qobig'ini shakllanti-radi), qobiq bezi ana shu bo'rtmaning ichiga o'rnashgan.
Tuxum yo'llarining pastidagi ancha kengaygan qismi bacha­don deb ataladi. U kloakaga mustaqil teshik bilan siydik so'rg'ichining yonida ochiladi. Yetilgan iuxumlar tuxumdon devorini yorib, tana bo'shlig'i orqali tuxum yo'lining voronkasiga tushadi. Shunday qilib, urg'ochi akulaning tuxum yo'llari tuxumdon bilan qo'shil-masdan, to'g'ridan-to'g'ri tana bo'shlig'iga ochiladi. Tuxum yo'llarining devori qisqarib turishi tufayli ichidagi tuxumlar bachadon tomonga qarab harakat qiladi. Ichki otalanish aku-lasimon baliqlarga xos, bunda spermatozoid bilan tuxum hu-jayra tuxum yo'lining yuqori bo'limida qo'shiladi. Tirik tug'uvchi vakillarida embrion to'liq shakllangunga qadar tu­xum yo'lining bachadon bo'limida saqlanib turadi. Tuxum qo'yib ko'payadigan turlarida esa qalin pardaga o'ralgan tu­xumlar tashqariga chiqariladi.

Topshiriqlar:

Но'l materiallar, akulaning tashqi va ichki tuzilishi aks ettirilgan ranglijadvallar bilan tanishib chiqqach, quyidagi rasmlami albomga chizib oling:
1. Akulaning tashqi ko'rinishi;
2. Akula ichki organlarining joylashishi;
3. Qon aylanish sistemasi sxemasi;
4. Akulaning bosh miyasi va undan chiqqan nervlar;
5. Erkak va urg'ochi akulalar jinsiy va ayirish organlarining umu-miy ко 'rinishi.