Bakteriofaglar, antibiotiklar, mikroorganizimlarni infeksiyadan saqlanishda normal mikrofloraning ahamiyati

Zamburug‘lardan ajratib olingan antibiotiklar. Penicillium avlodi zamburug‘laridan penitsillin olingan.
Penitsillin — patogen kokklar: Grammusbat stafilokokk, strep- tokokk, pnevmokokk, Grammanfiy meningokokk va gonokokklarga nisbatan o‘ta faoldir. U kuydirgi, qoqshol, gazli gangrena, zaxm va boshqa kasalliklami davolashda ham qo‘llaniladi.
Aniqlash usullari
Disk usuli. Tayyorlangan mikrob yuvindisi yoki bir kunlik sho‘r- vadagi kultura Gazon usulida ekiladi. Mikrob yuvindisini tayyorlash uchun steril fiziologik eritmadan 5—6 ml olib, qiyshiq agardagi sof kulturaga solinadi va probirka kaft orasiga olib chayqatiladi. Mikrob yuvindisini bir milliard mikrob kulturasini saqlovchi 10-loyqalanish standartiga solishtiriladi. Ekilgan kosachani 30—40 daqiqa termostatda quritiladi. So‘ng ekilgan agar yuzasiga pinset yordamida antibiotik shimdirilgan disklar qo‘yib chiqiladi. Har bir disk agarga yaxshi yopishishi uchun pinset bilan bosiladi. Dikslar bir-biridan va kosacha devoridan 1,5—2 sm uzoqlikda bo‘lishi lozim. Bitta kosachada bir shtammning 4—5 ta antibiotikka sezuvchanligini o‘rganish mumkin. Bu kosachani termostatda 37°C haroratda 18—24 soatga qoldiriladi. Kosacha to‘nkarilgan holatda qo‘yilishi kerak, chunki kondensatsion suv muhit yuzasiga tushishi mumkin.
Vaqt o‘tgach, natija o‘qiladi. Antibiotikning ta’sir kuchi disk atrofida o‘sishning kechikishiga qarab baholanadi. Mikroblar o‘sishining kechikishi zonasining diametrini, antibiotik diski bilan qo‘shib millimetr qog‘oz yoki chizg‘ich yordamida o‘lchanadi. Mikroblarning antibiotikka nisbatan sezuvchanlik darajasi 5-jadvalda ko‘rsatilgan.


5-jadval
Mikrobning antibiotikka sezuvchanlik darajasi

Mikrobning antibiotik sezuvchanlik darajasi	Steril zona diametri
Sezuvchan Kam sezuvchan Yuqori sezuvchan	>10 <10 Mikroblar to‘liq o‘smagan bo‘lsa

Ko‘p hollarda faol materiallarda (yiring, jarohat ajratmasi va b.) mikroblarning antibiotikka nisbatan sezuvchanligi aniqlanadi. Bunda tekshirish materiali oziqa muhit yuzasida steril shisha shpatel bilan bir xilda yoyiladi, so‘ng antibiotik disklari o‘matiladi. Bu oddiy usul bo‘lib, laboratoriyalarda keng qo‘llaniladi va sifatli usul, deb qaraladi.
Suyuq oziqa muhitida seriyalab suyultirish usuli
Suyuq oziqa muhitida seriyalab suyultirish aniq va miqdoriy usul bilan hisoblanadi, bu usuldan ilmiy tekshirish institutlari, kasallik­laming oldini olish muassasalarida o‘ta muhim hollarda qo‘llaniladi. Tajriba qo‘yish uchun sof mikrob yuvindisi, antibiotik eritmasi, Xottinger sho‘rvasi kerak bo‘ladi.
Antibiotikning faolligi ТВ (ta’sir birligi) ml.da (ml yoki mkg) o‘lchanadi. Asosiy antibiotik eritmasini tayyorlash uchun idishiga miqdori ko‘rsatilgan antibiotiklar solinadi. Agar birligi grammda ko‘rsatilgan bo‘lsa, antibiotikning 1 grammiga 1 mln ta’sir birligi to‘g‘ri keladi. Mana shu eritmada kerakli bo‘lgan antibiotik aralashmasi tayyorlash lozim. Asosiy antibiotik aralashmani tayyorlash 6-jadvalda ko‘rsatilgan.
6-jadval