Baki-баку 2007 Materiallar «KVİnna till kvinna» təşkilatı

ə) Hərbi münaqişələrdə qadınların müdafiəsi- Birinci dünya müharibəsinə qədər qadınların hərbi əməliyyatlarda iştirakı sezilməz dərəcədə olduğu üçün onların xüsusi müdafiəsinə də ehtiyac yox idi. Lakin, bu, o demək deyildir ki, buna qədər hərb zamanı qadınların müdafiə olunması haqda heç bir ölçü yox idi. Beynəlxalq humanitar hüquqi aktdan sonra qadınlar da kişilərlə bərabər bu aktdan istifadə edirdilər. Qadınlar, yaralanan zaman Cenevrə Konvensiyasının 1864-cü il müddəaları əsasında öz hüquqlarından istifadə edirdilər. Qadınlar əsir düşən vaxt 1899-cu il və 1907-ci il Haaqa Konvensiyasının qanunları əsas götürülürdü.
1929-cu ildən başlayaraq Beynəlxalq humanitar hüquq şöbəsi qadınlara xüsusi hörmət və münasibət göstərməyi Cenevrə Konvensiyasının 3-cü maddəsi ilə rəsmiləşdirdi. Bu Beynəlxalq hüquqi aktın iki müddəası xüsusi maraq doğurur: «Qadınlara cinslərinə görə hörmət olunmalıdır» (maddə 3) və «Hərbi əsirlərlə davranış o zaman fərqləndirilir ki, cinsin ixtisası və ona aid olan təminatlardan istifadə etməsinin də hərbi dərəcəsi olsun, fiziki və psixoloji sağlamlığı da nəzərə alınsın» (maddə 4). II dünya müharibəsi zamanı hərbi əməliyyatlarda silah daşımasalar da, çoxlu qadın iştirak edirdi. Bu hərbi toqquşmada həlak olan 50 milyonun 26 milyonu döyüşçü, 24 milyonu isə adi vətəndaşlar idi və onların da çox hissəsini qadınlar təşkil edirdi. Qəbul edilən hüquqi aktlar bu amilləri nəzərə alırdı. 1949-cu ilin aprelindən avqustuna qədər Cenevrədə «Müharibə qurbanları haqqında Beynəlxalq Konvensiyanın qəbuluna həsr edilmiş diplomatik Konfrans» keçirildi. Bu konfransda dörd Konvensiya qəbul edildi ki, bunun IV Konvesiyasının 30-cu maddəsi bilavasitə qadınlara aiddir. Statistika göstərir ki, 1949-cu ildə Cenevrə Konvensiyası qəbul edildikdən sonra da vətəndaşların həlak olması faktı bəzən 90%-ə çatırdı. Ona görə də bu Konvensiyanın da təkmilləşdirilməsi məsələsi meydana çıxırdı.
II dünya müharibəsində isə silah gəzdirməsələr də, döyüşdə iştirak edən qadınlar çox idi. Həlak olanlar içərisində də onların sayı az deyildi. Hərbi münaqişələr zamanı dinc əhalidən həlak olanların sayı vuruşanlarla təxminən eyni idi. 1949-cu ildə Cenevrə Konvensiyasına hərbi münaqişələr zamanı qadın, uşaq və ahılların hüquqlarının toxunulmazlığının gözlənilməsi barəsində əlavə müddəalar daxil edildi. 1977-ci ildə isə bu Konvensiyaya qadınlara aid daha 40-a yaxın konkret təkliflər əlavə olundu. Bu məsələlərə toxunarkən, istər-istəməz Azərbaycan-Ermənistan münaqişəsi zamanı əsir düşmüş qadın və uşaqların indiyədək naməlum taleyi də diqqəti çəkən məqamdır.