Bakayev Z. T jamoada samarali ishlash o’quv qo’llanma samarqand-2020

Jamoaning samaradorligi. Endi “jamoaning samaradorligi” degan tushunchani izohlab berish mumkin. Jamoaning samaradorligi deyilganda, jamoaning umumiy maqsadlarini amalga oshirish darajasi tushuniladi. Ayrim tadqiqotchilar bunga jamoa a’zolarining bu yerda bo‘lishdan qanoat hosil qilishini ham qo‘shadilar. Bu bilan shaxsning alohida ehtiyojlari jamoa faoliyatining ijtimoiy ahamiyati bilan qo‘shilib ketadi.

1. 
   Ma’lumotlarning birinchi qismi kishi diqqatini jamoa ishlayotgan muhitga qaratadi. Odatda, bu menejerlar jamoasidan tuziladigan tashkilotdir. Unda jamoa faoliyatining erkinligi birmuncha cheklangan bo‘ladi, chunki har qanday tashkilotning ish yuritish usullari, yig‘ilishlar o‘tkazish, kommunikasiya aloqalari va shu kabi muayyan normalari bo‘ladi.
   

Jamoa yetakchisining tashkilot doirasidagi tutgan o‘rni bo‘lib, u jamoaning samaradorligi, unumdorligi, ma’naviy va jismoniy holatiga ta’sir ko‘rsatadi.

2. 
   Vazifaning turi jamoaning talab qilinadigan hajmi va tarkibini belgilab beradi. Masalan, axborot tarqatish ko‘proq miqdordagi ishtirokchilarni talab qiladi. Ularning soni o‘ziga xos muammolami hal qilishdagiga nisbatan ortiqroq bo‘ladi.
   

Topshiriqlarning taqsimlanishi tarkibiy yondashuvidan foydalanish imkonini beradi, g‘oyalarni ifodalash esa zarur darajadagi puxtalikni talab qiladi. Vazifaning muhimligi ham katta ahamiyat kasb etadi: vazifa qanchalik muhim bo‘lsa, jamoa uni bajarish uchun shunchalik ko‘p mas’uliyat his qiladi.

Pirovard natijada har qanday vazifaning barcha jihatlarini belgilab olish zarur, bu jamoaning eng maqbul tarkibi va hajmini aniqlash, vazifani bajarish uchun vaqt belgilash uchun kerak bo‘ladi.

3. 
   Jamoaning soni yutuqlar va kamchiliklar o‘rtasidagi "o‘rta miyonalik"ni aks ettirish ifodasidir. Bir tomondan jamoa qancha katta bo‘lsa, shuncha xilma-xil bilim va malaka talab qilinadi. Ikkinchidan, katta jamoa uning har bir a’zosining ishtirok etishi va ta’sir ko‘rsatishini cheklab qo‘yishi mumkin.
   
4. 
   Boshqaruvchi omillar: — jamoaga rahbarlik qilish muhim omillardan biri hisoblanadi. Lekin biz bu bo‘limda rahbarlikning eng yaxshi va universal usulini aniqlashni maqsad qilib qo‘ymaymiz. Menejment nazariyasida bu masalaga ko‘pgina ishlar bag‘ishlangan.
   

Biz boshqaruvning turli usullarini qarab chiqamiz, bunda ulaming jamoa bilan ishlashdagi samaradorligiga e’tibor beramiz. Turli usullarning har xil natija berishini ko‘ramiz, ulardan har birining samaradorligini aniqlashga harakat qilamiz.

Direktiv model. Bunda bir kishi, rahbaming o‘zi (rasmiy yetakchi) boshqaradi. Aynan u qarorlar ishlab chiqadi, jamoa faoliyatini muvofiqlashtiradi va nazorat qiladi. Bu modeldan foydalanish natijalari: qarorning sifati rahbar ega bo‘lgan axborotga va qaror qabul qilish uchun bu axborotdan to‘g‘ri foydalana olish qobiliyatiga bog‘liq bo‘ladi.

Demokratik model. Bu modelning o‘ziga xos xususiyati, jamoani tashkil etgan xodimlar bilan rahbar o‘rtasida faol fikr almashuvidir. Bunda qarorlar jamoa yig‘ilishida qabul qilinadi.

Bu modeldan foydalanish natijalari. Boshqamvning bu xilida axborot hajmi ko‘payadi va qaror qabul qilish osonlashadi. Biroq qaror direktiv modeldagi qarorga nisbatan sekinroq amalga oshiriladi. Boshqaruvning bu xili amalda katta qiyinchiliklar tug‘diradi va shu sababli rahbarda alohida hususiyatlar (o‘z xavfsizligini his qilgan, boshqalarni tushunish qobiliyati, yigilishlar oikazish amaliyotini egallash va h.k.) bo‘lishini talab qiladi. Rahbar bilan jamoa o‘zaro muomalarni o‘rganishlari kerak, bu esa birinchi qarashda tuyulganidek unchalik oson vazifalardan emas.