Bakalavrlari uchun o‘qiladigan birinchi maxsus kursdir

Suvayrig`ichlar.
Yer sirtiga yoqqan yog‘inlardan hosil bo‘lgan suvni ikki 
qarama-qarshi yo‘nalishga ega bo‘lgan yonbag‘irlar bo‘yicha taqsimlaydigan 
eng baland nuqtalar o‘rni suvayrig‘ich chizig‘ini hosil qiladi. 
Butun Yer kurrasiga yoqqan yog‘inlardan uning sirtida hosil bo‘lgan yuza 
suvlarni Jahon suvayrig‘ich chizig‘i quyidagi ikki yo‘nalishda taqsimlaydi. 
1. Tinch-Hind okeanlari yo‘nalishida; 

---

2. Atlantika-Shimoliy Muz okeanlari yo‘nalishida.
Jaxon suvayrig`ich chizig‘i Janubiy Amerikadagi Gorn burnidan 
boshlanib, And, Kordilera tog‘laridan Bering bo‘g‘iziga, undan Chukotka 
tizmalari, Anadir yassi tog‘lari, gidan, Stanovoy, Yablonevoy, Markaziy Osiyo 
tog‘liklari, Tyonshon, Pomir, Kopettog‘, Arabiston yarim orollarining shimoliy 
qismi, Afrikada esa meridian yo‘nalishi bo‘yicha o‘tadi. Materikning janubiy 
qismiga yaqinlasha borganda Hind okeani qirg‘oqlari tomon buriladi.
Jahon suvayrig‘ich chizig‘idan tashqari, nisbatan kichik o‘lchamlarda 
bo‘lgan, quyidagi suvayrig‘ichlar mavjud: 
1. Ichki suvayrig`ichlar-materiklarga yoqqan yog‘inlardan hosil bo‘lgan 
suvni okeanga tutash (chekka hudud) va berk havzalar bo‘yicha taqsimlaydi. 
Orol-Kaspiy 
havzasini 
chegaralaydigan 
suvayrig‘ich 
chizig‘i 
ichki 
suvayrig‘ichlarga misol bo‘ladi.
2. Okean va dengiz suvayrig‘ichlari suvni okeanlar va dengizlar bo‘yicha 
taqsimlaydi. 
3. Daryo suvayrig`ichlari-daryolar suv to‘playdigan havzalarni bir biridan 
ajralib turishini ta‘minlaydi. 
Tog‘li hududlarda suvayrig‘ichlar tog‘ cho‘qqilarini eng baland 
nuqtalaridan o‘tadi va yaqqol ko‘rinadi. Tekislik hududlarida esa, buning 
aksicha, suvayrig‘ich chizig`ini o‘tkazish ancha marakkabdir. 
Yuqorida aytib o‘tilganidek, daryolar yer usti va osti suvlari hisobiga 
to‘yinadi. Shunga mos ravishda yer osti va yer usti suvayrig‘ichlari bo‘ladi. Ular 
ayrim hollarda bir-biri bilan mos kelmaydi, ya‘ni bir tiklikda yotmaydi.