Bajardi: Rahmatjonov a qabul qildi: Nurxonov n 4-Labaratoriya ishi

1.6-rasm. Trendni aniqlash uchun ma’lumotlarni kiritish.


1.7-rasm. Regressiyaning natijalari.

1.8-rasm. Additiv modelni tuzish uchun ishchi jadval.
Additiv modelni qurish usuliga asosan modelning xatoligini hisoblash E = Y - (T + S) formula asosida amalga oshiriladi. Bu mutloq xatolik bo’lib, uning qiymati 1.8-rasmning H ustunida keltirilgan.Tanlangan modelning sifatini baholash uchun olingan mutloq xatoliklar kvadratlari yig’indisidan foydalanish mumkin. Ushbu additiv model uchun mutloq xatoliklar kvadratlari yig’indisi 7.02 ga teng. Uni qator darajalarining o’rtacha darajasidan chetlanishi kvadratlarining
Yig’indisi(169,5)ga nisbati 4,18 foizni tashkil etadi, ya‘ni:
(1 – 8,08/169,5)x100 = -4,18.
Shunday qilib, aytish mumkinki, additiv model oxirgi 20-chorakda turistlar tashrifi jarayonini ifodalovchi vaqtli qator darajalarining o’zgarishini 95,82 foiz aniqlik bilan ifodalab beradi.
4) Berilgan vaqtli qatorni haqiqiy darajalari, tekislangan darajalari, additiv modelda olingan darajalarini grafikda tasviri.
Olingan natijalarni grafikda tasvirlash uchun MS EXEL dasturining buyrug’idan foydalanamiz

1.9-rasm. Xitoy mamlakatda ekisport hajmining dinamikasi.
Ushbu grafikni hosil qilish uchun Вставка menyusining График buyrug’idan foydalaniladi.
5) Additiv model asosida kelasi yilning choraklari, birinchi va ikkinchi yarim yilliklari hamda yil b o’yicha turistlar oqimi sonining prognozi.
Prognoz qilinayotgan davrlarga mos trend komponentalarini aniqlash uchun trend tenglamasidan foydalanamiz:
T=1177357-149209*t.
Prognoz qilinayotgan choraklar uchun trend quyidagilardan iborat:
T11= 1177357-149209·11 = -463942;
T12= 1177357-149209·12 = -613151;
T13= 1177357-149209·13 =-762360;
T14= 1177357-149209·14 = -911569.
Mavsumiy komponentalarning qiymatlari:
I chorak: S1 =-78711; II chorak: S2 =158874,5;
III chorak: S3 = 76103,03; IV chorak: S4 = -156267 edi.
Turistlar tashrifining 2021-yilning I va II choraklaridagi mos ravishda prognoz
soni:
U11= T11+ S1 = -463942-78711=-542653 eksportdollar;
U12= T12+ S2 = -613151+158874,5=-454276,5 eksport mlrd dollar .
Eksport hajmi 2021-yilning birinchi yarim yilligidagi prognoz soni,
-542653-454276,5 = -1365845,5mlrd dollarga .
Turistlar tashrifining 2021-yilning III va IV choraklaridagi prognoz
soni mos ravishda:
U13= T13+ S3= -762360+ 76103,03=-686256,97 mlrd dollar;
U14= T14+ S4= -911569-156267 =-1067836 mlrd dollar.
Eksport hajmi 2021-yilning ikkinchi yarim yilligida prognoz mlrd dollar,
-686256,97 -1067836 = -11364620 mlrd dollar.
Eksport hajmi 2021-yil bo‗yicha prognoz soni,
-1365845,5-11364620 = 5 130 165 kishini tashkil etadi.