Bajardi: I. Anvarjonova Ilmiy rahbar

II BOB. SIRTDA NURLARNING SINISHIDA NURLARNI YASASH

2.1 To'la ichki qaytish

Absolyut sindirish ko’rsatkichi kichik bo'lgan muhitni optik zichligi kichik, sindirish kursatkichi katta bo'lganiniki esa optik zichligi katta muhit deyiladi.
Yorug'likning sinish qonuniga ko'ra:
(2.1)
Agar yorug'lik nuri optik zichligi kattaroq muhitdan optik zichligi kichikroq muhitga o'tsa (n₁>n₂), u xolda (2.1.1) munosabatdan ko'rinadiki, tushish burchagi sinish burchagi dan kichik bo'lar ekan. Tushish burchaklari kattalashgan sari sinish

burchaklari ham kattalashadi va biror tushish burchagida sinish burchagi 90° ga teng bo'ladi, ya'ni singan nur muhitlarning ajralish chegarasi bo'ylab sirpanadi. Bunday xolda burchakka yorug'lik tushishining limit burchagi deyiladi.

Tushish burchagi yanada ortganda nur lkkinchi muhitga o’tmay, ikkala muhitning ajralish chegarasidan birinchi muhitga to'la qaytadi. Bunday hodisa yorug’likning to'la ichki qaytishi deyiladi. Shumng uchun burchak to'la ichki qaytishning chegaraviy yoki limit burchagi deb ham atatadi. Shunday qilib, to'la ichki qaytish nurning optik zichligi kattaroq muhitdan optik zichligi kichik muhitga o’tishida (masalan havo-suv, havo-shisha chegarasida) va shu bilan birga, tushish burchagidan limit burchagi katta bo’lganda sodir bo'ladi.
Tushishning chegaraviy yoki limit burchagi yonig'likning sinish qonunidan quyidagicha aniqlanadi:
(2.2)

Bundan
(2.3)

ekanligi kelib chiqadi. Agar ikkinchi muhit havo bo'lsa, (bunda n₂=1), u xolda
(2.4)
bu yerda n₁ - muhitning absolyut sindirish ko'rsatkichi. To’la ichki qaytish hodisasidan yorug'lik nurlarini biror yo'nalishga burish (2-a, rasm) yoki nurlar dastasini o'rnini almashtirish (2-b, rasm) uchun foydalaniladi.